Dẫn nhập:
"Chết giữa mùa hè" là một
truyện ngắn của Mishima Yukio viết năm 1952 được chọn như
nhan đề cho một tuyển tập truyện dịch sang tiếng Việt
do Nguyễn Nam Trân chủ biên gồm 11 tác phẩm với sự phân
công đóng góp của ba dịch giả Miêng (1/11), Nam Tử (2/11)
và Nguyễn Nam Trân (8/11). Tuyển tập gồm 9 truyện ngắn và
2 vở tuồng Nô hiện đại, tất cả đều do Mishima sáng tác.
Sách do nhà xuất bản Hội Nhà Văn xuất bản vào tháng 7/2020.
La mort ...nous affecte plus profondément
sous le règne pompeux de l’été. Baudelaire (Les paradis artificiels)
Cái chết tác động đến
ta sâu xa hơn cả khi mùa hè tráng lệ lên ngôi. Baudelaire (Những
thiên đường giả)
***
Bờ biển A, nằm ở mút phía
Nam bán đảo Izu vì thưa dấu chân người nên hãy còn có một
bãi tắm tốt. Đồng ý là nơi đây đáy biển lồi lõm và
sóng đánh hơi dữ nhưng nước của nó thật trong và bãi cát
chỉ thoai thoải đến chỗ thật xa bờ. Nói chung, chỗ này
hội đủ điều kiện để mọi người tắm táp thoải mái.
Một phần lớn vì nằm ở một nơi biệt lập, xe cộ đi lại
khó khăn, A không phải khổ vì tiếng ồn và rác rưởi vốn
là tình trạng của các bãi biển sầm uất dành cho du khách
nằm gần Tôkyô như vùng Shônan. Nó ở cách thị trấn Itô
những hai giờ xe buýt.
Lữ quán duy nhất, hay hầu
như thế, là Eirakusô (Vĩnh Lạc trang). Nơi đây người ta có
cho thuê cả những túp nhà nhỏ nằm riêng biệt (bungalow).
Chỉ có một hai quán nước bằng tre nứa mọc lên vào vụ
hè là có thể làm choán mắt. Cát trên bãi đầy ắp và trắng
tinh. Ngay giữa bãi lại có một ghềnh đá bao phủ bởi những
rặng thông và nằm ngay sát mặt nước, trông chẳng khác nào
cảnh trí thấy trên một hòn non bộ. Mỗi khi thủy triều
dâng lên, sóng liếm tới phân nửa ghềnh đá.
Lúc gió Tây thổi đến xóa
làn sương mai trên mặt biển, phong cảnh ở đây trông thật
đẹp, có thể nhìn rõ mồn một những hòn đảo nằm ngoài
khơi. Gần nhất là Ôshima và xa hơn một chút là Toshima, giữa
hai hòn đảo này còn có một đảo nhỏ hình tam giác tên là
Utoneshima. Ở phía Nam thì đằng sau bán đảo Nanago là mũi
Sakai-no-Misaki, nơi một bộ phận của rặng núi Manzô cắm
rễ dưới làn nước sâu. Xa hơn nữa là mũi đất có tên
Yatsu-no-Ryuuguu rồi đến mũi Tsumeki-ga-saki mà mỗi khi đêm
về, ở phía Nam mũi, người ta thường thấy có luồng ánh
sáng của một ngọn hải đăng thiết kế theo phương thức
xoay vòng.
Lúc ấy, trong một gian phòng
của lữ quán Eirakusô, Ikuta Tomoko đang nghỉ trưa. Dù đã là
mẹ của ba đứa trẻ nhưng khi nhìn dáng dấp của nàng trong
giấc ngủ, không ai có thể ngờ tới điều đó. Hai đầu
gối của nàng lộ ra dưới chiếc váy dài (one piece) - nhưng
được cắt với khổ hơi ngắn - bằng vải hồng nhạt màu
cá hồi. Đôi cánh tay tròn lẵng, khuôn mặt mịn màng và đôi
môi vừa đầy đặn tạo cho nàng một vẻ tươi mát ngây thơ.
Một vài giọt mồ hôi dâm dấp dính trên vầng tràn và ở
chỗ lõm cạnh hai cánh mũi. Mấy con ruồi bay rì rầm và không
khí nóng bỏng như bên trong một quả chuông đang nung. Lớp
vải hồng trên vùng bụng của nàng phồng lên xẹp xuống
theo hơi thở quá đổi nhẹ nhàng như muốn cho thấy cái nặng
nề ngột ngạt của bầu không khí buổi trưa vắng gió..
Hầu hết những người khách
trọ khác của lữ quán đều đã ra ngoài bãi tắm. Căn phòng
của Tomoko nằm ở tầng gác. Bên dưới của sổ có một chiếc
xích đu màu trắng dành cho lũ trẻ con.Vài cái ghế sơn trắng
được đặt sẵn trên một thảm cỏ rộng chừng vài trăm
thước vuông, ở đó có cả bàn và mấy cái trụ dùng vào
trò chơi ném vòng. Vài cái vòng nằm rải rác bên trên mặt
cỏ. Không một bóng người. Từ bên kia hàng rào, tiếng vo
ve của một con ong đôi khi vọng tới rồi mất hút vào trong
tiếng sóng vỗ. Ngay bên ngoài hàng rào lữ quán là một rừng
thông nhưng sau lưng nó chỉ còn cát và sóng biển. Một con
lạch chảy dưới chân lữ quán. Nó tạo thành cái đầm con
trước khi đổ ra biển. Nơi đây, cứ mỗi xế trưa, lũ ngan
độ 14, 15 con vẫn tranh nhau và kêu lên inh ỏi vào giờ ăn
của chúng.
Tomoko có hai con trai: Kiyoo và
Katsuo, một cậu lên 6, một cậu lên 3 và đứa con gái, Keiko,
năm nay 5 tuổi. Cả ba đều đang ở ngoài bãi tắm với Yasue,
cô em dâu của nàng. Tomoko không có gì ngần ngại khi phó thác
cho Yasue trông hộ lũ trẻ lúc nàng ngủ trưa.
Yasue là một cô gái già. Sau
khi sanh Kiyoo, vì nhà neo người, Tomoko cần có ai đó phụ một
tay. Nàng bèn nói chuyện với chồng và quyết định gọi Yasue
từ một thị trấn nhỏ miền quê lên. Không có một lý do
đặc biệt khiến cho người con gái đó giờ đây vẫn chưa
có một tấm chồng. Thực ra, tuy không thể gọi là quyến
rũ nhưng cô cũng không đến nỗi xấu xí. Cô đã từ chối
hết đám này tới đám nọ rồi rốt cục quá cái tuổi lên
xe hoa. Sung sướng vì sẽ được đoàn tụ với ông anh –
người cô ngưỡng mộ - ở Tôkyô, Yasue đã chấp nhận ngay
lời mời của chị dâu. Một phần cũng vì gia đình dưới
quê lúc đó đang muốn gả phứt cô cho một người tai mắt
ở địa phương.
Yasue không nhanh nhẹn nhưng
được cái hết sức đằm tính. Khi nói chuyện với Tomoko,
người chỉ đáng tuổi em gái mình, bao giờ cô cũng khéo léo
tỏ ra kính trọng và biết vâng lời. Giọng phát âm địa
phương Kanazawa của cô rồi cũng mất đi, không còn làm ai
khó chịu. Vừa làm công việc nhà vừa chăn mấy đứa bé,
Yasue còn xin anh theo học mấy lớp may cắt đồ Âu và do đó,
chẳng những may được đồ mình mặc mà dĩ nhiên còn may
cho Tomoko và mấy đứa bé. Cô dùng một cuốn sổ tay để
ghi lại những quần áo mẫu trưng bày trong cửa kính các hiệu
thuộc khu sang như Ginza. Nhiều khi vì thế mà cô bị các cô
bán hàng ở đó lườm nguýt hay buông lời trách mắng.
Yasue đang ngồi trên bãi biển.
Cô mặc một chiếc áo tắm màu xanh lục thanh nhã. Đó là
vật duy nhất cô không may lấy vì nó đến từ một cửa hiệu
lớn. Cô rất tự hào với màu da trắng như da con gái miền
Bắc của mình, dù ra biển rồi mà vẫn chưa bắt nắng bao
nhiêu.
Từ dưới nước đi lên, Yasue
vội vã chạy đến núp dưới tán dù che nắng của mình. Mấy
đứa trẻ chơi gần bên bờ nước và đang loay hoay đắp mấy
tòa lâu đài bằng cát. Yasue ngồi nghịch một mình bằng cách
rắc cát ướt lên hai bắp đùi trắng. Cát khô ngay và tạo
thành một bức tranh màu nâu thẩm li ti những điểm sáng do
vụn vỡ của vỏ sò tạo ra. Yasue hối hả đưa tay phủi ngay
như e rằng nó sẽ lưu lại mãi mãi. Một con côn trùng biển
nhỏ xíu và hầu như trong suốt trồi ra từ lớp cát rồi
lẩn đi đâu mất.
Yasue duỗi dài hai chân và chống
hai tay ra đằng sau để ngắm biển. Cô thấy có những đám
mây khổng lồ đang nổi lên cuồn cuộn trông rất hùng vĩ.
Tựa hồ những đám mây ấy đang muốn hút trọn vào trong
cái trầm mặc trang nghiêm của nó tất cả tiếng động đến
từ bên dưới, ngay cả tiếng sóng biển gầm gừ.
Lúc này là tột đỉnh của
mùa hè, những tia sáng hừng hực của mặt trời như đang
chứa đầy cuồng nộ.
Ba đứa con nít đã chán trò
nghịch cát đắp thành. Chúng đổ xô chạy đuổi nhau, chân
đá vào những lớp sóng đã ngập đến mé bờ để làm bắn
tung tóe mấy vạt nước nhỏ. Giật mình vì bị kéo ra khỏi
cái thế giới êm đềm mà cô đang chìm đắm, Yasue đứng
dậy chạy theo bọn chúng.
Thế nhưng bọn trẻ không chơi
trò gì nguy hiểm cả. Bởi vì chúng có vẻ sợ hãi mỗi khi
nghe tiếng sóng gầm. Mỗi lần sóng kéo tới, lùi ra và trở
lại một lần nữa, lúc nào cũng để lại một cái xoáy nhỏ
giống như ao cạn. Hai anh em Kiyoo và Keiko, tay trong tay, bèn
ra nơi đó, để nước ngập đến ngang ngực, tìm cách chống
cự lại sức mạnh của những luồng nước đang bao vây lấy
chúng, cố gắng sao cho cát không trôi khỏi lòng bàn chân.
Lúc đó ánh mắt của chúng sáng lên và người đờ ra vì
thích thú.
-Coi nè, anh thấy như có ai
đang kéo mình đi!
Kiyoo nói với đứa em gái như
thế.
Yasue tiến gần và cấm chúng
không ra xa hơn nữa. Cô chỉ vào Katsuo đang đứng một mình
trên bờ và dặn hai đứa không được để em như thế mà
phải cùng chơi với nó. Thế nhưng Kiyoo và Keiko chẳng chịu
nghe cho, cứ đứng nguyên, tay trong tay, và nhìn nhau cười lên
sung sướng. Chúng đang chia sẻ với nhau một điều bí mật
là cảm giác thấy cát di động ở dưới bàn chân.
Yasue sợ nắng. Cô nhìn bờ
vai mình rồi nhìn bộ ngực nổi lên dưới lần áo tắm. Màu
trắng của nó làm cô nhớ lại màu của tuyết ở quê hương
Kanazawa. Cô đưa đầu ngón tay thử nắn phần trên bộ ngực
và hơi ấm của nó làm cô mỉm cười một mình. Móng tay đã
mọc hơi dài một chút và cô nhận ra rằng có ít hạt cát
len vào dưới móng. Cô nghĩ rằng hôm nay sau khi về đến nhà
thế nào mình cũng phải cắt móng tay.
Không thấy bóng Kiyoo và Keiko
đâu nữa. Yasue nghĩ chúng đã lên bờ rồi cũng nên. Nhìn
trên bãi, cô thấy mỗi Katsuo đang đứng một mình. Katsuo đưa
tay chỉ về phía cô, và gương mặt của nó như đang bị ai
bóp méo một cách lạ kỳ.
Bất chợt, Yasue thấy nhịp
tim mình đập loạn. Cô nhìn xuống nước dưới chân. Nước
lại rút ra lần nữa và trong khoảng bọt nước nổi lên cách
đó chừng 2 mét, cô thấy có một vật thể màu trắng xám
đang bị sóng đánh qua lại. Yasue nhận ra cả cái quần tắm
màu xanh đậm của Kiyoo.
Bất giác, nhịp tim của Yasue
càng đập loạn hơn nữa. Không nói được một câu, cô tiến
về phía đó, gương mặt như người đang bị du vào bước
đường cùng. Lúc đó không hiểu sao bỗng có một làn sóng
dựng đứng lên, kéo đến tận trước mắt, trước khi vỡ
tan nó đã đập ngay lồng ngực của cô. Yasue ngã vào bên
trong lớp sóng. Cô bị lên cơn nhồi máu cơ tim.
Thấy thằng Katsuo bật khóc,
mấy cậu thanh niên đứng gần bèn chạy tới bên cạnh. Thế
rồi một vài người khác trên bãi cũng đến nơi. Họ nhảy
ùm xuống nước. Nước biển chung quanh những tấm thân rám
đen vỡ tung sáng lóa.
Có đôi ba người nhìn thấy
cảnh Yasue ngã xuống. Họ nghĩ rằng cô sẽ đứng dậy được
ngay nên lúc đầu không để ý. Thế nhưng một chuyện bất
bình thường như vậy hay gây cho người ta cảm giác mình đang
được dự báo về một cái gì đó nên một số đã chạy
đến trợ giúp. Tuy còn bán tín bán nghi nhưng họ cảm thấy
cách ngã của cô là không ổn.
Thân thể của Yasue được
khuân lên và đặt trên mặt cát khô. Mắt của cô chỉ mở
he hé còn hai hàm răng thì đang cắn chặt lại. Làm như thể
nỗi kinh hoàng khi chứng kiến cảnh xảy ra trước mắt vẫn
còn hằn trên khuôn mặt của cô. Một người nắm lấy tay
cô và bắt mạch nhưng mạch ấy không còn đập nữa. Có vẻ
như cô đã chết. Một người khác nhận ra cô, lên tiếng:
-Chết chửa, cô này là khách
trọ Eirakusô đây mà!
Do đó, bọn họ đã cho gọi
ông quản lý Eirakusô đến nơi. Mấy cậu thiếu niên trong
xóm rất hăng hái, coi đây là một nhiệm vụ vinh dự nên
không đứa nào chịu nhường cho đứa nào, cùng chạy như
bay trên cát nóng về hướng Eirakusô để báo tin.
Quản lý đến nơi. Đó là
một người đàn ông khoảng 40 tuổi mặc một một bộ đổ
chạy bộ màu trắng rộng lùng thùng, quanh lưng lại quấn
thêm một cái nịt bụng (haramaki) (1) mà đường chỉ viền
đã tơi ra. Trước tiên, ông chủ trương phải khênh ngay người
mắc nạn về nhà trọ cái đã. Có nhiều tiếng phản đối
nhưng rồi hai cậu trai trẻ đã nắm hai đầu làm như cái
cáng để khênh Yasue về. Trên bãi biển nơi cô vừa nằm chỉ
còn khoanh cát ướt lưu lại dấu vết hình hài một con người.
Thằng bé Katsuo mếu máo chạy
theo sau. Một người thấy tội nghiệp mới đến cõng nó lên
lưng.
***
Tomoko vừa ngủ dậy. Ông quản
lý biết điều của khách sạn chỉ lay nhẹ vai để đánh
thức nàng. Tomoko nhấc đầu lên và hỏi ông đến có việc
gì.
-Thực ra thì cô Yasue nhà bà...
-Yasue làm sao?
-Vâng, hiện nay mọi người
đang cứu cấp cô và bác sĩ cũng đang trên đường tới nơi.
Tomoko chợt nhỏm dậy, cùng
với ông quản lý bước ra khỏi phòng. Yasue nằm dưới bóng
cây cạnh chiếc đu trên thảm cỏ ở góc vườn. Một người
đàn ông xoay trần đang ngồi trên người cô trong tư thế
đi ngựa để làm hô hấp nhân tạo. Bên cạnh họ là những
đống rơm khô và thùng gỗ đựng cam được mở banh ra, một
bọn hai người phụ trách đang hối hả châm cho lửa bùng
lên. Ngọn lửa vừa cháy tới đã ngợp khói vì sau cơn mưa
lớn hôm qua, những thanh gỗ thấm nước hãy còn chưa khô
nên khó bén. Vì khói nhiều khi trùm cả khuôn mặt của Yasue
nên một cậu con trai khác phải cầm quạt xua đi.
Đang được làm hô hấp nhân
tạo, cái cằm của Yasue lúc thì nâng cao lúc thì hạ xuống,
khiến người ta tưởng cô còn thở được. Trên cái lưng
rám đen của cậu con trai đang cưỡi lên người cô để làm
hô hấp, dưới ánh nắng chiếu xiên qua vòm cây, đã thấy
những giọt mồ rịn ra và chảy thành dòng. Đôi chân trắng
trẻo của Yasue xoạc ra trên bãi cỏ nhuộm một màu xanh mướt
hầu như bị phình ra. Coi bộ hai bắp chân này đang nằm đờ
ra đấy, không có một chút cảm xúc nào trước cuộc chiến
đấu nhọc nhằn đang diễn ra ở phần trên cơ thể.
Tomoko ngồi bệt xuống cỏ
và gọi liên tục:
-Cô Yasue! Cô Yasue ơi!
Vừa khóc, cô lắp bắp không
thành lời. Chỉ nghe thoang thoáng: Có cứu được không, sao
để ra nông nỗi này, tôi biết nói gì để xin lỗi anh ấy,
vv và vv. Giữa lúc đó chợt có những cặp mắt quắc lên.
Họ hỏi:
-Thế thằng bé đâu?
Người đàn ông làm nghề đánh
cá nhận giữ Katsuo đang ôm nó trên tay bèn chỉ cho nó thấy:
-Má cháu kìa!
Thằng bé như đang bấn loạn
không biết làm gì hơn là chu miệng nhìn. Tomoko thoáng thấy
hình ảnh của đứa con lướt qua trước mắt nàng, mới lên
tiếng nhờ ông ta trông hộ.
Bác sĩ đã tới nơi. Ông ta
thay thế người đàn ông trong vị trí làm hô hấp nhân tạo.
Lúc đó đống lửa đã cháy đủ. Mặt của Tomoko nóng bừng
lên nhưng đầu óc của nàng thì trống rỗng, không nghĩ ra
được điều gì. Thấy có một con kiến đang bò ngang khuôn
mặt cô em chồng, nàng bèn lấy ngón tay dí cho nó chết và
vứt đi. Được một lúc, lại có một con kiến khác đang
đeo theo cọng tóc run rẩy buông người xuống và bò về phía
lỗ tai của Yasue. Tomoko cũng giết luôn con này. Nàng làm như
giết kiến là công việc mình phải phụ trách.
.............Hô hấp nhân tạo
đã được thử liền trong 4 tiếng đồng hồ. Cảm thấy có
dấu hiệu là thân thể người bệnh đã bắt đầu cứng lại,
bác sĩ đành ngừng. Xác chết được bó vào bên trong một
tấm vải trải giường và chuyển lên tầng gác. Căn phòng
trên đó tối hù nên những người rảnh tay phải tránh đi
cùng xác chết mà leo lên trước để bật đèn.
Tomoko mệt đứ đừ nhưng nàng
tìm ra trong sự trống rỗng một tình cảm ngon ngọt. Nàng
cũng không thấy buồn gì cả. Thế nhưng sực nhớ đến đứa
con, nàng mới lên tiếng hỏi:
-Con tôi đâu?
-Nó đang ở trong phòng chơi
với anh Gengo.
-Cả ba đứa à?
-Cái đó thì...
Mọi người đưa mắt nhìn
nhau.
Tomoko đẩy lui bọn người
và đi xuống tầng dưới. Anh chàng đánh cá có tên là Gengo
đang khoác trên người một manh yukata, còn Katsuo thì được
choàng một cái sơ-mi lên quần tắm. Hai người đang ngồi
tựa lưng vào chiếc ghế dài và xem sách hình (ehon). Thế nhưng
Katsuo không để mắt vào sách mà lơ đãng nhìn đâu đâu.
Khi Tomoko bước vào gian phòng
đó thì cùng lúc, đám khách trong lữ quán nghe được tin dữ
đã kéo tới. Họ ngừng tay quạt và mọi cặp mắt đều đổ
dồn về phía Tomoko.
Nhìn thấy Katsuo, Tomoko tức
thời đi về phía nó và chực ngồi xuống bên cạnh. Nàng
hỏi nó với một giọng hầu như gây hấn:
-Anh Kiyoo với chị Keiko mày
đâu?
Katsuo nhìn sắc mặt của mẹ
với vẻ sợ hãi. Thế rồi vừa thút tha thút thít nó trả
lời:
-Anh hai chị ba "bụp bụp" hết
rồi.
....................Tomoko để
nguyên chân đất một mình chạy vụt ra ngoài bờ biển. Cát
ở bên dưới rặng tùng ngập đầy những lá rụng chích nàng
đau điếng. Thủy triều đã dâng đầy bên dưới ghềnh đá.
Nếu không leo lên ghềnh thì không ra đến bãi được. Từ
trên đó nàng nhìn xuống và chỉ có mênh mông cát trắng một
màu, không nhìn ra được gì cả. Trên bãi biển chiều hôm
đã vắng hết những tán dù tắm hai màu vàng và trắng, chỉ
còn sót lại mỗi một chiếc: cái tán dù nghiêng lệch qua
một bên của gia đình Tomoko.
Bọn người đuổi theo những
muốn bắt kịp Tomoko trên bãi cát. Nàng chạy một mạch ra
tận mé nước, nơi sóng đánh vào bờ. Khi người ta ôm chầm
để giữ nàng lại, Tomoko đã quay ngoắt và bực bội gào
lên:
-Mấy người chưa hiểu sao?
Hai đứa nhỏ đã chìm ở dưới đáy biển kia kìa.
Trong số những người đuổi
theo nàng, nhiều người không chịu nghe lời giải thích của
Gengo mà cứ chạy ra đấy. Đối với họ thì Tomoko chỉ là
một người loạn trí.
***
Giữa lúc bỏ phí mất 4 tiếng
đồng hồ để tìm cách cứu Yasue trong tuyệt vọng, không
có ai để ý là Tomoko hãy còn hai đứa con khác hiện đang
vắng mặt. Đó là một sự thực đáng lý ra không thể có
bởi vì khách trọ trong lữ quán lúc nào cũng thấy 3 anh em
chúng đi chơi với nhau. Thêm vào đó, có điều khó tin là
một người mẹ như Tomoko dù ở trong trạng thái mất hồn
đến đâu cũng không thể nào không linh cảm về cái chết
của 2 đứa con yêu.
Thế nhưng khi một sự cố
nào đó xảy ra thì cũng có thể là ngay tức khắc chung quanh
nó sẽ có một vực xoáy cuốn vào đó tất cả tâm lý của
đám đông đang tụ tập, làm cho ai nấy đều suy nghĩ một
cách đơn thuần. Đứng được ở bên ngoài lối suy nghĩ ấy
là chuyện không đơn giản. Cũng khó lòng bảo vệ một luận
điệu nào bên ngoài ý kiến đám đông. Ngay cả Tomoko, vừa
thức dậy sau một giấc ngủ trưa, cũng không thể làm gì
khác hơn là cứ thế mà tiếp thu cách suy nghĩ của người
khác cho mình và không vướng lấy một chút nghi ngờ.
Suốt đêm hôm đó trên bãi
biển A, cứ cách vài mét người ta lại đốt một đống lửa,
rồi mỗi nửa giờ đồng hồ, bọn trai tráng thay nhau ngụp
lặn dưới nước để tìm hai thi thể. Cho đến hừng sáng,
Tomoko không rời bãi biển nửa bước. Một phần vì nàng quá
đổi phần khích, một phần vì trong ngày đã đánh một giấc
trưa quá dài, nên không cảm thấy buồn ngủ.
Trời đã rạng ra. Buổi sáng
hôm ấy, theo lời yêu cầu của đội dân phòng trong vùng,
người ta ngưng việc kéo lưới trên biển.
Mặt trời lên cao trên mũi
đất nằm ở phía tay trái bãi. Gió sớm phả nhẹ lên má
của Tomoko. Đối với nàng, mặt trời lên cao là một cảnh
hãi hùng. Vì nó sẽ chiếu rõ ràng toàn bộ sự cố và đây
là lần đầu tiên tất cả sự thật sẽ được phơi bày.
-Thôi, bà cũng phải nghỉ ngơi
một chút chứ! Nếu tìm ra được xác thì sẽ vớt lên thôi.
Từ đây xin bà cứ giao cho chúng tôi lo liệu.
Một người lớn tuổi đứng
đầu trong bọn khuyên bảo như thế.
Hai mắt đỏ hoe vì cũng thức
trắng một đêm, ông quản lý khách sạn đáp thay:
-Vâng, xin các ông giúp cho.
Đã gặp cảnh bất hạnh như vậy mà giờ đây bà còn lăn
ra ốm nữa thì ở trên Tôkyô không biết ông nhà sẽ ra sao!
Tomoko sợ phải gặp mặt chồng.
Bởi vì nàng có cảm tưởng chồng mình là vị quan tòa sẽ
xét xử vụ án này. Thế nhưng bề gì nàng cũng phải gặp
anh thôi. Giây phút gặp gỡ càng gần bao nhiêu thì y như là
một sự bất hạnh khác sẽ tiến đến gần nàng bấy nhiêu.
Suy nghĩ một đổi, Tomoko quyết
định đánh cho chồng một bức điện tín. Trên đường trở
lại lữ quán, nàng đã nghĩ ra lời lẽ phải trình bày trong
đó. Lời hứa của người chỉ huy các tay thợ lặn vớt xác
hình như đã giúp cô lấy lại tinh thần.
Trên đường đi, Tomoko nhìn
ngoái đằng sau. Mặt biển yên tĩnh. Ở mé biển phía gần
bờ, nàng thấy thấp thoáng những vệt sáng bạc đang bay vụt
lên khỏi mặt nước. Đó là một bầy cá. Tưởng chừng như
lũ cá nhảy lên kia đang có gì mừng rỡ đến say sưa. Bất
chợt, Tomoko nhìn lại nỗi bất hạnh của mình và thấy nó
mới bất công làm sao.
***
Người chồng của Tomoko tên là
Ikuta Masaru, năm nay 35 tuổi. Sau khi tốt nghiệp trường Gaigo
(Đại học Ngoại ngữ), anh vào làm trong một hãng Mỹ thành
lập từ trước chiến tranh. Tiếng Anh của anh khá sõi và
tay nghề cũng vững. Tuy là mẫu người ít nói nhưng anh làm
việc rất tháo vát. Hiện nay anh đang đứng đầu chi nhánh
Nhật Bản của một hãng ô tô Mỹ. Anh có quyền dùng xe làm
mẫu của hãng để di động khắp nơi, thu nhập hàng tháng
khoảng 15 vạn Yen (2). Hơn thế, anh có thêm một quĩ đen để
chi dụng cho nên gia đình anh, kể cả Tomoko, Yasue và một cô
gái giúp việc, có thể sinh hoạt một cách thoải mái Chưa
bao giờ họ thấy cần giảm bớt một miệng ăn nào.
Để báo hung tin, Tomoko không
gọi điện thoại mà đánh điện tín. Lý do là nàng sợ cái
cảnh phải đối đáp trực tiếp với chồng. Thế nhưng theo
tập quán ở khu vực ngoại ô nơi họ cư trú, khi có một
văn thư nào tới nơi, nhà Bưu Điện sẽ gọi điện thoại
thông báo cho người nhận biết vào trước giờ đi làm. Tưởng
là cái gì liên quan tới công việc hãng, Masaru thoải mái ra
ngoài bàn phòng khách bắt máy để nghe.
-Tin khẩn đến từ bãi biển
A.
Một giọng nữ của nhân viên
Bưu Điện cho biết. Masaru bắt đầu cảm thấy tim mình đập
loạn lên vì lo lắng.
-Xin đọc nội dung điện tín.
Được không ạ? "Yasue chết. Kiyoo, Keiko mất tích. Tomoko".
-Cô đọc lại lần nữa cho
tôi!
Lần thứ hai cũng chỉ có cùng
một nội dung nghĩa là "Yasue chết, Kiyoo và Keiko mất tích".
Lòng Masaru nóng như thiêu đốt. Đột nhiên đầu óc anh trở
nên trống rỗng và cảm thấy phẫn nộ như một người đột
ngột bị chủ đuổi việc. Cắt điện thoại xong, lồng ngực
anh nghẹn ngào, tức tối.
Đã tới giờ phải lái xe đi
làm. Anh bèn điện thoại ngay tới sở cho biết mình sẽ nghỉ
việc hôm nay. Anh định tới bãi A bằng xe hơi của hãng. Thế
nhưng đoạn đường lại xa và nguy hiểm, anh lái không giỏi
và nhất là hiên nay tinh thần đang ở trong trạng thái dao
động. Hơn nữa, mới đây anh vừa gây ra một vụ tai nạn
xe cộ. Vì vậy, anh quyết định đi bằng xe lửa đến Itô
rồi từ đó sẽ lấy tắc xi.
Biến cố không ngờ này đã
len lỏi theo một quá trình kỳ lạ trước khi tìm ra được
chỗ đứng trong tâm hồn của một con người như anh. Có thể
anh chưa hiểu tính cách của nó thế nào nhưng trước khi lên
đường, việc đầu tiên của anh là chuẩn bị ngay một số
tiền mặt. Bởi vì đã là sự cố thì thường gây ra tốn
kém.
Để đi cho nhanh đến bờ biển
A, Masaru bắt tắc-xi thẳng tới ga Tôkyô. Trong lòng anh lúc
đó không có cảm xúc gì đặc biệt, nếu có thì cũng chỉ
na ná như tâm sự một viên cảnh sát hình sự đang muốn tiến
hành gấp rút một cuộc điều tra cho biết hư thực. Thay vì
tưởng tượng, anh là mẫu người thiên về suy luận cho nên
giờ đây anh như run lên vì hiếu kỳ trước một biến cố
trọng đại liên quan sâu xa tới mình.
Trong những dịp như thế này,
chúng ta hay dễ dàng chấp nhận sự trả thù của những nỗi
bất hạnh, cái mà ngày thường ta muốn lánh xa. Còn như hạnh
phúc là cái mà mỗi ngày chúng ta tiếp nhận dễ dàng chỉ
vì nó phù hợp với ta thì nay không còn giúp ích gì cho ta
nữa. Hình dáng của sự bất hạnh là cái lâu ngày chưa gặp
nên chúng ta không còn nhận ra nó nữa.
Nếu cô nàng điện thoại cho
mình thì có phải tiện hơn không? Chắc Tomoko ngại phải trực
tiếp nói chuyện. Với trực giác của một người chồng,
anh đã đoán đúng sự thật. "Nhưng dù sao điều tiên quyết
là mình phải đến tận nơi và xem tận mắt".
Anh nhìn phong cảnh ngoài cửa
khi chiếc tắc-xi sắp đưa mình vào trung tâm thành phố. Mặt
trời buổi sáng mùa hạ càng chói chang thêm vì màu trắng
những tấm áo sơ-mi của đám đông trên đường phố. Hàng
cây dàn theo con đường đang đổ những bóng sẫm màu ngay
dưới chân chúng như một vạch thẳng đứng và trước cửa
ra vào của một khách sạn, ai đó đã treo một bức mành mành
rực rỡ hai màu trắng đỏ như muốn cho nó đỡ lấy cái
ánh nắng kim thuộc gay gắt của mặt trời. Vạt đất vừa
dược xới lên để làm công sự sửa chữa trên con đường,
chưa gì đã khô ran.
Thế giới vây chung quanh anh
vẫn bình thường như trước. Không có gì đang xảy ra và
anh cố gắng tin tưởng theo rằng, nếu mình muốn, cũng sẽ
không có gì xảy đến cho mình cả. Một sự bất mãn lạ
lùng và ấu trĩ xâm chiếm hồn anh. Ai dè một biến cố xảy
ra ở vùng đất xa lạ đó đã cắt anh khỏi thế giới quanh
mình.
Từ ga Atami đi Itô, dĩ nhiên
phải lấy tàu điện của công ty Shônan Dentetsu. Chuyến ngày
thường bắt đầu gần giữa trưa, kiếm được chỗ ngồi
chẳng mất công là bao.
Đã quen với tập quán ở sở,
ngay giữa mùa hè mà Masaru cũng thắt cà-vạt, mặc áo tây
quần dài. Mùi nước hoa đàn ông của anh khử được mùi
mồ hôi. Thế nhưng nhiều khi Masaru cũng cảm thấy nó dâm
dấp trên lưng áo và ướt hai bên nách.
Khi nghĩ rằng hành khách đi
cùng toa hôm nay không có ai bất hạnh cho bằng mình, anh đã
bất chợt tự đặt mình vào một vị trí khác với vị trí
của một Masaru ngày thường, chỉ không biết là nó cao hay
thấp hơn thôi. Anh coi anh đã trở thành một con người đặc
biệt, một kẻ đứng ngoài luồng. Điều này xưa kia anh chưa
lần nào cảm thấy. Con trai thứ hai trong một gia đình giàu
có ở địa phương, được ông bác, nay đã quá cố, nuôi
trong nhà và cho đi học ở Tôkyô kể từ bậc trung học, cha
mẹ lại gửi tiền chu cấp đầy đủ nên chưa một lần nào
anh có cảm tưởng là kẻ đi ăn chực nhà người. Hồi chiến
tranh, nhờ làm trong ngành an ninh, anh cũng được miễn quân
dịch, sau đó lại lấy vợ là con nhà gia giáo ở Tôkyô. Đến
khi ra riêng, anh có một tổ ấm đàng hoàng và đến thời
hậu chiến, lại có địa vị đàng hoàng trong xã hội. So
với người cùng trang lứa, anh thấy mình may mắn và tài cán
hơn họ rất nhiều nhưng anh chưa bao giờ nghĩ mình là một
mẫu người khác thường nên không hề lên mặt mà cũng không
cảm thấy thua kém ai.
Có lẽ một kẻ mang một cái
bớt lớn trên người khi mới ra đời đôi khi thấy cần phải
gào lên: "Nghe tôi nói đây. Các người không biết gì hết.
Tôi có một cái bớt đỏ sẩm trên lưng từ lúc mới sinh
ra kìa!".
Và như thế, Masaru đang muốn
nói cho cho những hành khách khác trong toa: " Tất cả, nghe đây!
Các người không thể biết đâu nhưng mà tôi vừa mất một
cô em gái và hai trong ba đứa con!"
Anh đã đánh mất lòng can đảm.
Phải chi ít nhất mấy đứa con anh được cứu...! Anh bắt
đầu tìm cách diễn giải nội dung bức điện tín. Mấy chữ
Kiyoo trên đó không biết là tên thằng Kiyoo con trai mình hay
chỉ có nghĩa là "hôm nay" (kyoo). Hoặc giả Tomoko, hoảng hốt
trước cái chết của Yasue, đã ngờ rằng hai đứa bé kia
mất tích trong khi chúng chỉ đi lạc mà thôi. Biết đâu lúc
này ở nhà mình người ta đang mang đến một bức điện tín
thứ hai để đính chính tin trước? Masaru hoàn toàn bị chi
phối bởi cảm xúc của mình, như thể muốn xem rằng biến
cố kia tự nó không quan trọng bằng phản ứng đến từ anh
ta. Anh tiếc mình đã không chịu gọi điện thoại cho lữ
quán Eirakusô ngay lúc đó.
Quảng trường trước nhà ga
Itô rực nắng của một ngày thịnh hạ.Gần nơi bến tắc-xi
có một cái văn phòng với bảng thông tin, hẹp chỉ bằng
cở bót gác. Bên trong, ánh nắng chói chang ùa vào đã làm
cho những mẩu giấy ghi giờ xe khởi hành ghim lên tường vàng
úa và cong cả mép.
-Đến bãi A mất bao nhiêu tiền?
-Hai ngàn Yen.
Người đàn ông đội chiếc
mũ lưỡi trai của tài xế và quấn một chiếc khăn lông quanh
cổ trả lời. Không biết có phải vì muốn giúp đỡ khách
hàng hay để tránh bị phiền nhiễu, ông ta nói thêm một câu
không cần thiết: "Nếu không gấp gáp, ông có thể lấy ô-tô-buýt
thì đỡ tốn hơn. Năm phút nữa là nó chạy!".
-Tôi gấp lắm.Có người trong
gia đình vừa mới mất ngoài đó!
-Ấy chết, ông là thân nhân
của những người chết đuối ngoài bãi A đấy à? Tội nghiệp
chưa!. Hình như là cả một người đàn bà với hai đứa bé?
Dưới ánh nắng mặt trời,
Masaru cảm thấy choáng váng.Từ lúc đó cho đến khi tới bãi
A, anh không nói một lời với người tài xế.
Phong cảnh suốt đoạn đường
dài chạy ven biển này không có gì gọi là đẹp đẽ. Ban
đầu chiếc tắc-xi leo lên một quả núi đầy bụi rồi sau
đó lại xuống để leo lên một quả núi khác. Ít khi thấy
mặt biển lộ ra. Lúc tắc-xi phải tránh một chiếc xe buýt
ngược chiều trên con đường chật hẹp, những cành cây bên
đường đã quệt vào bên trong cửa kính đang mở nửa vời,
phát ra âm thanh như tiếng những con chim đập cánh vì hoảng
sợ và bắn bụi lẫn cát lên cái quần dài vốn được là
thẳng thớm của Masaru.
Masaru chưa biết sắp tới đây
anh sẽ hỏi chuyện Tomoko với thái độ nào. Anh không nghĩ
rằng mình có thể tiếp cận cô một cách "tự nhiên" được
bởi vì anh sẽ không kềm giữ được dù chỉ là một trong
những tình cảm đang trào dâng trong lòng. Giữ một "thái độ
tự nhiên" sẽ thành ra đáng ngờ. Mất tự nhiên mới là thái
độ tự nhiên hơn cả.
Khi tắc-xi gần đến bãi A,
anh thấy có một ông lão trên vai vác một cái giỏ đầy cá
trích đang đứng sát bờ cỏ bên đường để tránh bụi xe
qua. Có lẽ bao mùa hạ rồi, ánh nắng mặt trời đã hằn
lên trán khiến cho đôi ngươi của ông giờ đây đã đục
lờ. Hình như ông ta vừa ở ngoài bãi câu gần đó mới về.
Thổ sản vùng này có các loại cá trích, cá lưỡi trâu và
cá mực cũng như các loại cam quít và nấm.
Chiếc xe đã vượt qua cái
cổng gỗ đen đũi của lữ quán Eirakusô. Nó đang leo lên con
đường đưa vào chỗ đậu thì anh đã nghe tiếng ông chủ
quán với đôi guốc gỗ lọc cọc dưới chân bước ra đón.Như
một hành động phản xạ, Masaru đưa tay vào ví kiếm tấm
danh thiếp:
-Dạ, tôi là Ikuta đây ạ.
-Xin thành thực chia buồn cùng
ông.
Người quản lý cúi thật thấp.
Trước hết, Masaru lấy tiền trả cho người tài xế rồi
mới cảm ơn ông quản lý và dúi vào tay ông ta tờ giấy bạc
1 nghìn Yen.
Tomoko và Katsuo ngủ ở căn
phòng kế bên phòng đặt quan tài của Yasue. Di hài đã được
ướp bằng một loại nước đá khô (dry ice) mua từ Itô, và
đợi Masaru đến thì sẽ được đem đi hỏa táng (lễ trà
tì).
Masaru đi vượt qua người quản
lý và mở cánh cửa. Nghe tiếng động, Tomoko đang nằm ngủ
trưa để lấy sức chợt nhỏm dậy. Thực tình thì nàng đã
không sao chợp mắt.
Đầu tóc bù xù, nàng đang
mặc trên người một manh kimono nhàu nát.Như cung cách một
nữ tù nhân, nàng hối hả kéo áo lại cho tề chỉnh và quì
gối trước mặt chồng. Những động tác ấy xảy ra thật
nhanh làm như nàng đã chuẩn bị từ trước. Nàng liếc nhìn
chồng rồi bất giác gập người xuống và chan hòa nước
mắt.
Masaru hơi ngại nếu người
quản lý thấy cảnh mình đặt tay lên bờ vai của vợ để
làm một cử chỉ an ủi. Chuyện đó còn tệ hơn là việc
bị người lạ bắt gặp lúc hai vợ chồng âu yếm trong buồng
riêng. Masaru cởi cái áo vét và đưa mắt tìm một chỗ để
máng áo.
Không biết sau đó bao lâu Tomoko
mới hiểu được ý anh, bèn lấy một cái mắc áo sơn xanh
từ trong tủ và nhận tấm áo vét đẫm mồ hôi từ tay chồng
rồi máng lên. Masaru ngồi xuống bên cạnh thằng bé Katsuo,
vừa bị tiếng khóc của người mẹ đánh thức. Nó vẫn nằm
đó và nhìn hai người. Masaru đặt con lên đùi mình, và giống
như một búp bê vô cảm, nó không có phản ứng gì cả. Masaru
kinh ngạc vì nó lại có thể bé bỏng như thế. Sao mà mình
thấy nó chẳng khác nào một món đồ chơi.
Tomoko vẫn quì và khóc ròng
ở trong một góc phòng. Nàng nói:
-Trăm sự lỗi tại em!
Đây là câu nói mà Masaru muốn
nghe hơn hết.
Đằng sau lưng họ, ông quản
lý cũng đang thút thít.
-Tôi biết mình là người chẳng
liên hệ gì với gia đình nhà mình nhưng tôi cũng xin ông đừng
trách cứ gì bà. Tất cả đã xảy ra trong khi bà đang nghỉ
trưa, đâu có phải lỗi vì bà sơ sẩy đâu nào!
Masaru có cảm tưởng đã từng
nghe hay đọc câu nói như thế này ở đâu đó rồi.
-Tôi hiểu. Vâng, tôi hiểu
chứ!
Nói xong, theo đúng theo qui tắc
ứng xử của người ở trong một hoàn cảnh như thế này,
anh đứng dậy, bế đứa con đi đến ngồi cạnh vợ và đặt
một bàn tay lên vai nàng. Động tác ấy anh đến với anh một
cách dễ dàng nhưng nó đã khiến cho Tomoko một lần nữa vỡ
òa trong nước mắt.
Sáng hôm sau, người ta đã
tìm ra thi hài hai đứa con của họ. Sau khi động viên tất
cả lực lượng canh phòng trên bãi và từng người từng người
ngụp lặn nhiều lần để mò dưới đáy biển, họ đã phát
hiện hai các xác đang chìm ở vùng chân núi Manzô. Đôi chỗ
trên thi thể đã bị những giống côn trùng nhỏ dưới nước
rỉa nát, hai ba con còn nằm ngay bên trong lỗ mũi của mấy
đứa trẻ.
***
Chuyện can thiệp của đám cảnh
sát và dân phòng đó thật sự đã vượt quá mức tập quán
công việc thường ngày của họ. Tuy vậy không có gì bắt
buộc họ chỉ làm tới giới hạn của tập quán mà thôi.
Riêng hai vợ chồng Masuru thì không quên điều mà tập quán
đòi hỏi nên đã đi chào hỏi hết mọi người để bày tỏ
lòng biết ơn và chi một món tiền kết xù như món quà cảm
tạ họ.
Cái chết nào cũng gây ra lắm
vấn đề thủ tục. Hai người hết sức bận rộn, đến điên
đầu. Có thể nói là Masaru, với tư cách chủ gia đình, là
người đặc biệt có nhiều trách nhiệm hơn hết. Bảo anh
không có một phút giây để mà buồn nữa cũng không phải
là nói quá lời. Còn đối với thằng bé Katsuo thì đó là
chuỗi ngày nhộn dịp như Tết nhất mà mấy người lớn ai
nấy đều thủ vai trò của mình chẳng khác nào đang diễn
kịch.
Dù sao, đối với gia đình
Ikuta, bao nhiêu chuyện rắc rối linh tinh ấy rồi cũng đến
hồi kết thúc. Tiền người ta đem đến phúng điếu khá nhiều.
Tiền phúng điếu nhiều là khi gia chủ hãy còn sống và đủ
sức tiếp tục làm việc, còn nếu như là chính đám tang của
ông ta thì dĩ nhiên số tiền ấy không thể cao bằng.
Bề gì cả Masaru và Tomoko cũng
phải gồng mình lên để giải quyết những việc cần thiết.
Tomoko không thể nào hiểu tại sao nàng có thể làm hai chuyện
cùng một lúc: đang buồn đến phát điên đi được mà cứ
phải theo dõi đến từng chi tiết vụn vặt. Nàng cũng ngạc
nhiên thấy mình ngốn cơm nhiều đến thế trong khi mặt mày
thì ủ dột và chẳng thấy ngon lành chi cả.
Cái mà nàng lo lắng nhiều
nhất là phải gặp cha mẹ của Masaru. Hai người đã từ Kanazawa
đến Tôkyô vừa kịp buổi lễ tang. Nàng bắt buộc lập đi
lập lại câu nói: "Trăm sự lỗi tại con!" nhưng bù lại,
đã than vãn với một thái độ hậm hực với chính cha mẹ
mình:
-Ai khổ cho bằng con chứ. Không
phải con mới là người mất cả hai đứa nhỏ sao? Thế mà
mọi người miệng thì ngậm câm mà trong lòng lại trách móc
con. Cớ sao đem hết tội lỗi và trách nhiệm đổ lên đầu
một mình con và khiến con phải xin lỗi khắp nơi. Tại sao
mọi người lại xem con như một cô vú em lơ đễnh đã làm
cho trẻ con phải rơi xuống nước? Không phải cô Yasue mới
là người đáng trách hay sao? Yasue có lợi thế là chết rồi
nên khỏi phải bị phiền nhiễu. Tại sao không ai chịu hiểu
rằng con mới là nạn nhân trong câu chuyện này. Dù sao con
cũng là mẹ của hai đứa trẻ chết đuối chứ!
-Con cứ tưởng tượng ra như
vậy chớ nào có ai nhìn con với cặp mắt trách móc đâu!
Bác gái mẹ anh Masaru cứ khóc với mẹ và nói sao mà tội
nghiệp cái con Tomoko nhà mình thế!.
-Bà ấy chỉ nói thế ngoài
miệng thôi.
Xưa giờ, Tomoko hay có thái
độ giận dỗi không lý do. Cô thương thân vì thiếu may mắn
nên không được đánh giá đúng với giá trị con người của
mình. Đối với một người phải chịu bao cảnh khổ như
mình hiện nay mà lại bị coi là kẻ đầy quyền lực, đủ
để làm những chuyện phi nhân. Nay lại còn phải đứng trước
mẹ chồng để tạ lỗi thì nàng làm sao mà không bất mãn
cho được. Sự nhịn nhục đã làm cho toàn thân của nàng
ngứa ngảy và nóng nảy như đang bị ai thiêu đốt.
Tomoko đã trút tất cả tâm
sự cho mẹ mình những mong có lấy một lời an ủi từ bà.
Có lẽ Tomoko không để ý nhưng
bản tính nàng vốn là con người đã tuyệt vọng vì sự nghèo
nàn về lòng nhân ái của người đời. Một người chết
hay mười người chết, ngoài chuyện nhỏ cho cùng một lượng
nước mắt, thiên hạ không biết làm gì khác. Như thế có
phải là bất hợp lý không? Chuyện nhỏ lệ hay cất lên tiếng
khóc là cái thước họ dùng để đo thứ tình cảm nào vậy?
Hỏi thử trong mắt họ hình ảnh của nàng là loại hình ảnh
nào? Biết là thế nên khi đưa mắt nhìn vào nội tâm của
mình, cái nỗi buồn bị cắt đứt sự thông cảm với người
thân thuộc lại mơ hồ hiện ra và đem đến cho nàng một
niềm tuyệt vọng khác.
Tomoko ngạc nhiên khi thấy mình
chưa ngã quị. Mặc bộ đồ tang giữa cảnh trời oi bức như
thế này trong cả tiếng đồng hồ mà chưa ngã quị thì thật
là lạ.
Đôi khi nàng cảm thấy mình
không đứng vững nữa nhưng cái kéo nàng ra khỏi nguy cơ chính
là tình cảm sợ hãi trước cái chết, một tình cảm mới
mẻ và không diễn tả được bằng lời nói. "Con thấy mình
còn vững chãi hơn là mình nghĩ, mẹ ơi!." Có lúc Tomoko quay
lại phía người mẹ ruột và nói như thế, trong khi mặt vẫn
đầm đìa nước mắt.
Tomoko nhận ra rằng mình không
còn cảm thấy buồn vì cái chết của Yasue một chút nào nữa.
Một con người hiền lành như Tomoko vốn không bao giờ ghét
bỏ ai thế mà giờ đây nàng lại tiến đến gần một tình
cảm như thế đối với cô em chồng. Có thể là vì trong hơn
4 tiếng đồng hồ mãi lo cứu sống Yasue, người ta đã làm
nàng quên đi rằng cái chết cũng có thể xảy ra cho hai đứa
con mình.
Khi chồng nàng nói chuyện với
cha mẹ anh về cái chết của Yasue, Tomoko thấy anh rớt nước
mắt thương cho cô em chết đi mà chưa có một tấm chồng,
nàng cũng cảm thấy trong lòng mình dậy lên một tình cảm
oán ghét đối với anh. Cô thầm nhủ: "Giữa cô em với mấy
đứa con, không biết cái anh này coi trọng bên nào hơn?".
Rõ ràng là đầu óc Tomoko căng
thẳng cùng cực nên cái đêm túc trực bên áo quan, nàng không
sao nhắm mắt dù biết mình cần ngủ để lấy sức. Dù vậy,
nàng chẳng cảm thấy nhức đầu một chút nào. Đầu óc nàng
hoàn toàn tỉnh táo và sảng khoái.
Nhiều người khách đến phúng
viếng tỏ ra lo lắng cho tình trạng sức khỏe của nàng nhưng
có lần họ gặp phải một câu trả lời khô khan như thể
nàng cảm thấy bị họ làm phiền: "Các ông bà không phải
lo giùm. Sống hay chết cũng thế thôi, xin để mặc tôi!".
Chuyện tự sát hay trở thành
điên loạn không còn vướng vít trong đầu óc nàng nữa Sự
hiện diện của thằng Katsuo có thể là một nguyên nhân khiến
cho nàng thấy mình cần tiếp tục sống. Tuy nhiên, nhiều khi
nàng nghĩ hãy còn có những lý do khác như sự hèn nhát hay
vì nhiệt tình của mình đã nguội lạnh. Nhưng nói gì thì
nói, khi nhìn thằng bé Katsuo đang được các bà mặc áo tang
dạy cho đọc sách họa hình, nàng cảm thấy may mắn là giờ
đây mình hãy còn sống. Lúc đó, vào những buổi tối, khi
ngã người trong vòng tay của người chồng, mở to đôi mắt
thơ ngây như mắt thỏ nhìn lên quầng ánh sáng chụp đèn
đầu giường đang tỏa ra, nàng lập đi lập lại một câu
nói nhưng không hẳn là một lời biện bạch: "Em đã gây ra
lỗi lầm! Em là người thiếu trách nhiệm. Ngay từ đầu,
nếu em không giao cho Yasue trông coi ba đứa nhỏ thì chẳng
có chuyện gì xảy ra đâu".
Tiếng nói của nàng sao mà
trống vắng như một tiếng kêu thương gửi về hướng núi
để thứ xem có một tiếng nào dội lại.
Masaru hiểu tại sao vợ anh
có thái độ cố chấp trong việc nhận lãnh trách nhiệm. Nàng
chờ đợi một hình phạt đến với mình đấy thôi. Có thể
nói lúc này Tomoko như đang thèm thuồng được như vậy.
Tuần chay 14 ngày qua đi, nhịp
sống trở lại bình thường. Nhiều người khuyên hai vợ chồng
nên đem con đi đến chỗ nào đó để tìm sự nghỉ ngơi cho
tâm hồn và thể xác nhưng cả cảnh núi lẫn cảnh biển đều
làm Tomoko sợ hãi như nhau. Nàng đang lo rằng tai họa còn có
thể xảy tới một lần thứ hai.
Một buổi tối vào độ cuối
hè, Tomoko dắt thằng Katsuo ra ngoài phố Ginza. Nàng đã hẹn
với chồng cả nhà cùng đi ăn cơm tối sau khi anh tan sở.
Khoảng sau này, Katsuo mẹ được
mẹ cưng chiều, đến mức độ kỳ cục là nàng chấp hành
tất cả những điều nó muốn. Tomoko xem nó như một con búp
bê thủy tinh dễ vỡ ngay cả lúc nàng làm một cái việc cỏn
con là dắt nó qua phía bên kia đường. Người mẹ chăm chắm
nhìn vào các cỗ xe, từ xe thường đến xe tải đang ngừng
trước đèn đỏ và nắm tay nó thật chặt rồi hối hả băng
qua.
Tomoko cảm thấy khó chịu trước
những cái áo tắm chưa bán hết đang trưng bày trong cửa hiệu.
Khi đi ngang một hình nhân người mẫu mặc cái áo tắm màu
xanh lục giống chiếc áo của Yasue, nàng cúi gầm mặt để
khỏi phải nhìn. Sau đó nàng mới nhận ra rằng những hình
nhân kia chỉ có phần thân thôi chứ không có đầu. Nàng nghĩ
nếu có đầu thì chắc cái đầu đó phải hoàn toàn giống
cái đầu của người chết đuối với đôi mắt khép kín
và mái tóc rũ rượi của cô em chồng. Dưới mắt nàng, tất
cà hình nhân đều bị phình to như xác người chết đuối.
Phải chi mùa hè qua nhanh cho
thì tốt biết mấy!. Một chữ "Hè" thôi cũng đủ làm cho
nàng liên tưởng đến cái chết và sự thối vữa. Và trong
ánh nắng quái một ngày cuối hè, nàng thấy có tất cả sự
thối vữa.
Vì hãy còn sớm so với giờ
hẹn, Tomoko dắt Katsuo vào trong một cửa hàng bách hóa. Còn
nửa tiếng đồng hồ nữa hiệu buôn mới đóng cửa. Katsuo
muốn xem máy món đồ chơi hai mẹ con mới lên tầng ba. Đi
ngang qua quầy bày bán những món đồ chơi dành cho người
tắm biển, họ bước thật nhanh. Có những người mẹ đang
tranh nhau lục lọi đống quần áo tắm bán hạ giá để kiếm
đồ vừa với con mình. Một bà đến đứng bên cửa sổ có
ánh mặt trời chiều vào, giăng một chiếc quần tắm màu
xanh đậm để có thể nhìn nó cho thật kỹ. Ánh nắng tàn
làm chóa mắt khi chiếu vào chiếc khóa ở thắt lưng. Tomoko
thì nghĩ bụng: mấy bà mẹ đây chắc đang thi nhau lựa cho
con cái họ một tấm vải liệm.
Sau khi đã mua xong món đồ
chơi trò xây cất, Katsuo muốn lên sân thượng tòa nhà. Trong
khu vườn chơi trên đó, trời thoáng mát. Một luồng gió mạnh
từ bến tàu thổi vào làm lay động mấy tấm rèm cửa.
Qua màng lưới bảo vệ trên
mái, Tomoko nhìn thấy đằng xa bên kia thanh phố là cây cầu
Kachidoki, những kho hàng ở Tsukishima và mấy con tàu vận tải
buông neo trên bến.
Katsuo rời tay mẹ để đến
chỗ chuồng thú xem khỉ. Tomoko lo lắng bước theo con. Có lẽ
vì có gió hay sao mà mùi hăng nồng của khỉ xông lên tận
mũi. Con khỉ nhìn họ và nhăn trán Khi nhảy từ cành này qua
cành nọ, nó luôn đặt một bàn tay sát lên mông như muốn
giữ gìn bộ phận này cẩn thận. Tomoko để ý thấy con khỉ
đó có một khuôn mặt bé nhỏ và già khằn với cái vành
tai nhỏ, bẩn, nổi đầy gân máu. Nàng chưa bao giờ nhìn kỹ
một con thú đến như vậy.
Gần bên chuồng khỉ có một
bồn phun nước nhưng cái vòi nằm chính giữa hồ đã tắt
tị. Chúng quanh cái thành bồn bằng gạch, người ta đã trồng
ken dày một loại hoa hình đồng tiền lá nhọn như lá tùng
(matsuba botan), trên đó, một đứa bé trạc tuổi Katsuo đang
chập chững bước đi. Không thấy cha mẹ nó ở đâu cả.
-Mình chỉ mong cho nó ngã. Chỉ
mong sao nó ngã và chết đuối trong hồ.
Tomoko nhìn theo những bước
chân loạng quạng của nó nhưng đứa bé vẫn không vấp ngã.
Khi nó sắp đi thêm một vòng nữa thì bắt gặp cái nhìn của
Tomoko nên phá lên cười với vẻ hãnh diện. Tomoko không cười
trả. Làm như thể nàng thấy thằng bé đang muốn chòng ghẹo
mình.
Tomoko cầm tay Katsuo rồi đi
thật nhanh xuống khỏi sân thượng.
Bữa cơm tiếp đó bị bao phủ
bởi một bầu không khí yên lặng kéo dài. Tomoko nói với
chồng: "Em thấy anh có vẻ trầm tĩnh. Hình như anh chẳng buồn
chút nào?".
Ngạc nhiên vì câu nói của
vợ, Masaru quay đầu xem có ai khác nghe được không. "Em không
biết gì cả. Anh chỉ muốn để em vui lên thôi"
-Anh không cần làm gì hết!
-Thật không? Phải nghĩ là
điều đó còn ảnh hưởng tới Katsuo chứ!
-Bề gì em không xứng đáng
là một người mẹ.
Đến đó thì cho bữa cơm không
còn thấy ngon lành gì nữa.
Masaru càng ngày càng thối lui
trước nỗi buồn cay đắng của vợ. Đàn ông như anh còn
phải đi làm và công việc có thể giúp anh khuây khỏa. Riêng
Tomoko vẫn giữ nguyên nỗi buồn ray rứt trong lòng. Masaru vì
cứ phải chịu đựng những lời than vãn của nàng mỗi khi
trở về nhà cho nên sau này anh có khuynh hướng càng ngày càng
về muộn.
Tomoko cho gọi một người đàn
bà giúp việc trước đây đã từng làm việc lâu năm với
nàng rồi đem tặng hết quần áo và đồ chơi của Kiyoo và
Keiko vì người này có con tròm trèm tuổi hai đứa nó.
Một buổi sáng, Tomoko dậy
trễ hơn mọi ngày. Masaru hãy còn nằm co quắp một bên cái
giường đôi vì tối hôm qua anh lại quá chén. Trên giường
hãy còn nồng nặc mùi rượu. Giàn lò xo nệm nằm không ngớt
kẽo kẹt đêm qua khi anh lăn qua lộn lại trong giấc ngủ.
Giờ đây thì Katsuo chỉ còn một mình cho nên Tomoko kê thêm
một cái giường trẻ con cho nó ngủ cùng căn phòng trên gác
với họ dù nàng biết rằng làm như vậy là không nên. Xuyên
qua cái màn trắng chắn muỗi của giường nàng và màn chắn
muỗi của giường Katsuo, nàng lặng ngắm khuôn mặt của đứa
con đang say ngủ. Lúc nào trong khi ngủ, cái miệng của nó
cũng có dáng như đang phụng phịu.
Tomoko cho tay ra khỏi màn chắn
muỗi để kéo dây mở màn cửa. Cái cứng nhắc của chuôi
sợi giây bọc bằng vải gai (asa) làm cho bàn tay đang nóng
hổi của nàng cảm thấy dễ chịu. Tấm màn hơi mở ra một
tị. Phía trước của sổ, ánh sáng ban mai lọc qua tán lá
ngô đồng đổ xuống bên dưới những cái bóng màu xanh lục
đè lên nhau làm cho những chòm lá thấy còn mềm mại hơn
bình thường. Có tiếng chim hót líu lo, hình như là mấy con
chim sẻ. Sáng nào cũng vậy, mới thức dậy là chúng đã rộn
ràng cất tiếng và dường như đang nối đuôi nhau đi dạo
trên mấy ống máng. Những bước chân vững chắc và nhỏ
bé của chúng bước vội vã từ đầu này cho đến đầu kia
rồi đi quày trở lại, nhiều lần như thế. Tomoko lắng tai
nghe và bất giác mỉm cười.
Đó là một buổi sáng đầy
phước lành. Tomoko không hiểu lý do gì mình lại nhận được
ơn phước đó nhưng thực sự là nàng cảm thấy nó đã có
mặt. Nàng nằm duỗi người trên giường, đầu vẫn đặt
nguyên trên mặt gối trong khi một luồng cảm giác hạnh phúc
lan tỏa khắp châu thân.
Bỗng nhiên Tomoko chợt thở
hắt ra. Nàng hiểu vì sao hôm nay khi thức giấc mình lại cảm
thấy hạnh phúc như thế này. Chẳng qua đây là lần đầu
tiên nàng không thấy bóng mấy đứa bé con hiện ra trong giấc
chiêm bao. Đêm nào nàng cũng nằm mơ thấy chúng, ngoại trừ
đêm vừa rồi thì nàng chỉ có mỗi một giấc mơ ngắn, dễ
chịu và không có ý nghĩa gì đặc biệt.
Thế thì nàng đã chóng quên
chúng và nàng cảm thấy sự bạc tình đó sao mà đáng sợ.
Nàng để dòng nước mắt tuôn ra như muốn nói một câu xin
lỗi đến linh hồn của hai đứa con. Masaru mở mắt ra và
nhìn nàng nhưng anh cảm thấy có cái gì bình yên trong những
giọt nước mắt ấy chứ không phải nỗi bất an mà anh chứng
kiến mọi ngày.
Người chồng hỏi:
-Em vẫn nghĩ đến các con ư?
-Vâng.
Nàng chỉ trả lời gọn ghẽ
vì nói ra sự thật thì hơi phức tạp.
Nhưng vừa qua, nàng đã nói
dối chồng. Nàng đang bất mãn vì anh không thể cùng khóc
với nàng. Nàng nghĩ nếu nhìn được những giọt nước mắt
của chồng thì có lẽ nàng sẽ tin cả lời nói dối của
mình.
***
Như vậy, Tamoko dần dần nghi
ngờ không biết mình và chồng đã làm gì để hứng phải
cái tai họa kinh hoàng kia. Chuyện đó hoàn toàn xảy đến
do ngẫu nhiên nhưng dù nó phát sinh do may rủi nhưng hai vợ
chồng nào có đáng là đối tượng của nó đâu. Tiếp tục
suy nghĩ theo cách đó, nàng cảm thấy việc giữ cho được
hình ảnh nguyên vẹn của biến cố ở trong lòng là một việc
làm vượt khỏi sức chịu đựng rồi tự đặt câu hỏi tại
sao mình không làm giống như thiên hạ là chờ đợi thời
gian xóa dần nó đi cho.
Thế nhưng khi những tình cảm
yếu đuối ấy nẩy sinh, nàng cố khôi phục lại lòng can
đảm. Đôi khi nàng nổi cáu trước những câu nói kiểu: "Con
người ta có số cả!" mà mấy cụ già thường dùng để an
ủi. Đôi khi nàng cũng hối hận tại sao mình tỏ ra bực tức
và chống đối họ như thế. Có lẽ lúc đó nàng sợ rằng
mình phải chấp nhận lối suy nghĩ theo thuyết định mệnh.
Chúng ta hãy còn có nhiều việc phải làm cho người chết.
Hối hận chỉ là một thái độ ngu xuẫn. Tuy thái độ lo
lắng "À, mình làm được chuyện này rồi!" "Ô, mình làm được
chuyện kia rồi!" không còn đem lại lợi ích gì cho người
chết nhưng ít nhất nó cũng bày tỏ ý hướng muốn phục
vụ họ một lần cuối. Qua những hành động đó, ít nhất
chúng ta tỏ ra được là mình muốn ngăn chặn cái chết, ngăn
chặn tấn bi kịch của đời người.
Tuy Tomoko để mình mặc tình
nếm lấy sự khổ đau của lòng hối hận và cảm thấy tuyệt
vọng vì không đủ nước mắt để bày tỏ nỗi buồn nhưng
nàng vẫn chưa chịu bỏ cuộc. Bên cạnh tình cảm bó tay trước
số mệnh, một mối hoài nghi lạ lẫm nhưng bắt rễ sâu sắc
đã hiện ra trong đầu nàng. Nàng xem như biến cố xảy ra
như là giả mạo. Có cái gì vô cùng khả nghi trong đó. Nó
giống như một sự trù ẻo đối với một gia đình cho đến
lúc đó đang sống những ngày tháng bình yên. Nó giống như
một ác ý nẩy ra trước một cảnh tượng hạnh phúc. Thảm
kịch của họ không phải là một cái chết hay vụ án giết
người bình thường. Có cái gì khác lạ, đặt trên một cơ
sở ở bên ngoài cõi đời. Ngay từ đầu nó đã vượt khỏi
sức người. Có thể nghĩ là phải chăng kể từ giây phút
mới rơi tuột vào bên trong cho đến giây phút cuối cùng,
thảm kịch ấy không hề mang bộ mặt nào có nhân tính cả...
Tomoko còn có một nỗi sợ
hãi nữa là những giọt nước mắt và tiếng kêu thương của
nàng chỉ là vô ích. Lúc đó mùa hè sắp trôi qua. Nếu mùa
hè qua mất thì trong vòng một năm, không ai lại có thể thưởng
thức nó được. Có thể Tomoko sẽ cảm thấy cái gọi là
mùa hè không tồn tại cũng nên. Không những thế, nàng còn
thấy rằng thảm kịch đó chưa hề xảy ra cũng nên ...
Phần Masuru thì anh vẫn cho
rằng không có cái gì mà mình không lý giải được. Trong
anh chỉ có một con người hơi khác một chút là một Masaru
lúc ngồi trong chiếc tắc-xi trên đường đi đến bãi A. Sau
đó anh có dịp đọc bài tường thuật về gia đình mình trên
mặt báo. Ngoài việc họ sai chừng 3 năm về số tuổi của
Yasue thì anh phải nhìn nhận bài báo nói chung đã được trình
bày một cách chính xác và gọn ghẽ. Anh hầu như không có
điều gì để cảm thấy buồn. Đối với một người đàn
ông khỏe mạnh thì nhu cầu than khóc cũng giống như nhu cầu
ăn uống mà thôi.
Sự kiêu hãnh nơi Masuru rõ
ràng còn cao hơn Tomoko một bậc. Anh thích thiên hạ nhìn mình
như một người cha đang đau khổ trước cảnh bất hạnh.
Hình ảnh một con người đởm lược và năng động như anh
lại chịu qui hàng trước thảm kịch không những có hiệu
quả giảm bớt sự đố kỵ của họ mà còn tạo ra một sức
quyến rũ lãng mạn (romanesque) thấy nơi một người hùng nhưng
mang vài nhược điểm.
Khi Masaru cảm thấy vợ mình
xem sự đau khổ như đặc quyền của nàng, anh đã có một
phản ứng chống lại bằng cách bỏ đi uống rượu đến
khuya mới về nhà. Thế nhưng anh không cảm thấy rượu ở
nơi nào ngon cả nên hiểu rằng ngay trong chính bản thân mình,
luôn luôn có sự hiện diện của một nhân chứng và điều
đó đem lại cho anh sự yên tâm. Uống bất kể những loại
rượu không làm mình say, anh đã có một niềm vui là tự kiềm
chế được bản thân.
Bữa kỵ 49 ngày đã xong. Masaru
mua một khoanh đất trong nghĩa địa ở Tama. Mấy người vừa
chết kia là những người đầu tiên trong dòng họ về nhánh
gia đình anh và mộ cũng là những ngôi mộ đầu tiên. Yasue
được sắp đặt để canh giữ các cháu ở dưới Suối Vàng
(Higan) cho nên sau khi hội ý với gia đình cha mẹ anh, tro cốt
của cô cũng sẽ được đặt vào cùng chung ngôi mộ với
mấy đứa trẻ.
Nỗi buồn tuy có tăng lên nhưng
ngược lại, Tomoko đã bớt âu lo. Hôm nàng cùng với Masaru
và Katsuo đi đến thăm nấm mộ mới xây trong nghĩa trang thì
trời đã vào thu.
Ngày hôm ấy thật đẹp. Cái
nắng nỏ đã ra đi để nhường chỗ cho một bầu trời thu
cao và quang đãng.
Ký ức đôi khi có thể song
hành với nhau trong vùng ý thức của chúng ta theo dòng thời
gian và cũng có thể chồng chất thành nhiều lớp lên nhau.
Hôm đó, có hai chuyện lạ lùng tình cờ xảy dến cho Tomoko.
Có lẽ dưới bầu trời quang đãng và ánh nắng dịu dàng,
những mảng ký ức đi sâu vào trong tiềm thức của nàng đã
trở nên trong suốt.
Hai tháng trước khi có tai nạn
chết đuối, đã xảy ra một tai nạn ô-tô. Tuy là Masaru không
hề hấn gì nhưng kể từ đó, khi phải dắt theo thằng Katsuo
thì Tomoko không chịu lên xe do anh lái nữa. Hôm nay cũng vậy,
cả nhà Masaru phải lấy xe điện.
Họ đổi tàu ở ga M. để
lấy con đường sắt nhỏ cấp tỉnh về hướng nghĩa trang.
Masaru bế Katsuo và xuống xe trước còn Tomoko theo sau. Bị đám
đông tranh nhau, Tomoko chỉ có thể xuống một hai giây trước
khi cánh cửa tàu đóng sập lại. Nghe một hồi còi lanh lãnh
khi hai cánh cửa kéo đóng sầm sau lưng, nàng thiếu điều
rú lên và định dùng sức mình để mở nó ra lại. Tomoko
kinh hoàng vì ngỡ mình đã bỏ hai đứa Kiyoo và Keiko lại
trong toa. Không hiểu đang có chuyện gì, Masaru mới đưa tay
ra nắm lấy cánh tay nàng. Nàng ném một cái nhìn oán trách
về phía chồng như thể anh ta là một viên cảnh sát đang
truy lùng trong đám đông để bắt mình. Thế rồi một thoáng
sau, khi bình tĩnh trở lại, nàng đã kể cho anh nghe những
gì xảy ra vì nàng cảm thấy mình cần lên tiếng giải thích.
Thế nhưng những lời giải thích đó chẳng có hiệu quả
tốt với Masaru. Anh nghe đấy nhưng nghĩ rằng nàng chỉ đóng
kịch để tạo ra không khí bi thảm.
Có thể Masaru qua một cái nắm
tay hay cử chỉ nào đó có tính xung động bày tỏ tình yêu
của anh và cũng là cách đuổi bắt những kỷ niệm trong quá
khứ nhưng phần Tomoko thì nàng đã biểu lộ một cách quá
vụng về sự bực dọc trong cuộc sống của mình.
Thằng bé Katsuo có vẻ hài
lòng với cỗ đầu máy xe lửa kiểu xưa đã đưa họ đến
nghĩa trang. Đầu máy này có một ống khói thật to hình cái
loa và nó lại cao nghệu khiến cho người ta tưởng nó mang
dưới chân mấy cây cà kheo. Cái thành gỗ nơi người lái
chống tay lên đã ngả màu muội đen như đã được tạc ra
từ than đá. Sau một chuỗi ho hen, thở dài và nghiến răng,
cỗ đầu máy cuối cùng đã nổ máy được và chạy xuyên
qua những khu vườn buồn tẻ của vùng ngoại ô.
***
Tomoko chưa bao giờ có cơ hội
đến viếng nghĩa trang Tama nên đã sửng sốt trước qui mô
của cảnh quan. Không lẽ một miếng đất rộng cở này lại
chỉ dành cho người chết? Những bãi cỏ xanh xinh đẹp, mấy
con đường lớn khoảng khoát viền bởi những hàng cây đang
trải rộng ra thật xa dưới một bầu trời xanh và quang đãng.
Thành phố của người chết xem ra sạch sẽ và ngăn nắp hơn
thành phố của người đang sống nữa. Cuộc đời của cả
nàng lẫn chồng đều chưa bao giờ dính líu tới các nghĩa
trang nhưng kể từ đây nếu họ có phải đến đây thăm viếng
thường xuyên thì chuyện đó cũng không phải là điều đáng
kiêng kỵ. Cả hai không phải là kẻ tin theo Thần Phật gì
nhưng có thể nói là giai đoạn chịu tang này, tuy có ảm đạm
và đau thương nếu nhìn từ bên ngoài, đã đem đến cho họ
một tình cảm an ninh, thăng bằng, dễ chịu, nếu không nói
là khoan khoái hơn. Cả nhà giờ đã quen với cái chết, và
cũng như những ai đã làm quen với một tật xấu, họ bắt
đầu cảm thấy mình không còn phải e dè gì đối với cuộc
sống nữa.
Khoanh đất Masaru mua nằm ở
phía bên kia nghĩa trang. Ba người băng ngang dưới một cánh
cổng và đi bộ một đỗi đến vã mồ hôi. Họ nhìn ngôi
mộ của Đô đốc hải quân T. với cặp mắt hiếu kỳ rồi
khi đến trước một ngôi thật hoành tráng dành cho cả một
đại tộc và được lắp với những mảnh kính soi, họ phì
cười vì sự lố lăng và kệch cỡm của nó.
Tomoko nghe tiếng kêu rền rĩ
của những con ve mùa thu, ngửi mùi khói nhang và mùi thơm của
những bãi cỏ nằm dưới bóng râm. "Chỗ này hay thật. Kiyoo
và Keiko có cả nơi để chơi đùa thì làm sao chúng chán cho
được nhỉ? Mình nghĩ rằng mọi người sẽ sống khỏe mạnh
và hạnh phúc nơi đây. Thế có lạ không chứ?
Katsuo khát nước. Ở giữa
con đường, có một cái tháp màu nâu. Một phần bậc thềm
bằng bê-tông nằm dưới chân tháp đã xỉn lại vì nhuộm
màu nước của cái bồn phun nằm ngay chính giữa. Nhiều đứa
trẻ, sau khi mệt mõi vì săn bắt chuồn chuồn, dựng mấy
cái sào tre của chúng bên thành tháp rồi uống nước và chơi
đùa tạt nước vào nhau. Đôi khi nước bắn tóe ra bên ngoài,
làm hiện ra trong không khí hình thù những cái mống trời
nhàn nhạt.
Katsuo là đứa bé hiếu động,
hễ định làm gì là nó làm ngay. Lợi dụng lúc mẹ không
nắm tay, nó bèn chạy đến chỗ mấy bực thềm. "Đi đâu
vậy?", người mẹ hét lên. "Con đi uống nước!", nó trả
lời mà không thèm quay đầu. Tomoko chạy theo con và kéo nó
lại thật gấp. "Đau con, má!" Nó có vẻ sợ như cảm thấy
có một con mãnh thú đã nhào tới và vồ lấy từ sau lưng.
Tomoko quì gối xuống giữa lối đi trải sỏi rồi quay cái
đầu nó lại phía mình. Từ cái hàng rào cách đó không xa,
Katsuo thấy cha nó đang há hốc nhìn hai mẹ con.
-Không được uống nước ở
đó! Mẹ có đem cho con đây!
Tomoko bắt đầu vặn nắp mở
phích nước nàng đang kẹp nơi đầu gối.
Ba người đi đến khoanh đất
họ có chủ quyền. Nó nằm trong một khu vực của nghĩa trang
vừa mới được chỉnh lý ở đằng sau một dãy bia đá. Người
ta đã đặt đó đây những chậu cây non trông mát mắt theo
một bản đồ họa qui hoạch sẵn, nếu chịu nhìn kỹ thì
sẽ nhận ra được ngay. Tro cốt người nhà họ hãy còn chưa
được chuyển từ ngôi chùa của dòng họ đến nên nơi đây
vẫn chưa thấy tháp cúng dường. Chỉ là một vạt đất phẳng
diện tích chừng 4 tsubo (= 3, 3m2 x 4) được giăng giây chung
quanh để xác định vị trí.
-Ba cô cháu sẽ được nằm
chung một chỗ.
Nhận xét của Masaru không làm
cho Tomoko cảm động. Nàng tự nhủ vì cớ gì một chuyện
ít xác suất rủi ro như thế đã có thể xảy ra cho họ trong
thực tế. Một đứa trẻ chết đuối ngoài biển là chuyện
có thể xảy ra và chẳng có ai làm lạ. Thế nhưng khi bảo
ba người chết đuối một lượt thì sẽ không có ai tin. Họ
sẽ cho là chuyện khôi hài vì cái gì quá khổ đều đáng
tức cười. Thế nhưng khi con số người thiệt mạng lên đến
một vạn thì sẽ không có gì đáng cười nữa. Trường hợp
nó xảy đến khi có thiên tai hay chiến tranh, người ta sẽ
không cười. Mỗi cái chết là một sự trang trọng. Một triệu
cái chết cũng trang trọng như vậy. Thế nhưng hễ ai làm gì
quá lố một chút sẽ bị coi như có vấn đề.
Trong đầu Tomoko lúc này có
sự bối rối vì nàng không định được giới hạn cái nỗi
buồn thống thiết của mình. Lúc thì nàng loại trừ Yasue
ra khỏi con tính, lúc thì nàng gộp chung Kiyoo và Keiko như một
cặp song sinh. Trong cố gắng có tính máy móc như vậy, một
lần nữa Yasue bị lôi kéo và cảnh tượng kia như hiện ra
trước mắt nàng. Nàng sợ hãi, lo lắng rằng không biết tiếng
kêu thương của mình có giống như tiếng than van của một
kẻ phóng đãng hay ngoại tình hay không? Một người hạnh
phúc như Tomoko chưa có lúc nào vô tâm để có thái độ con
yêu con ghét, bây giờ tự dưng lại bị giam hãm vào trong một
sự phản tính có tính đạo đức một cách lạ đời. Trước
đây, là một người mẹ, nàng tin vào sự bác ái trong tình
thương thế nhưng bây giờ nàng thấy khó thể hô hào như
thế. Bởi vì buồn là một tình cảm hết sức ích kỷ. Kết
cuộc, nàng cố gắng kết hợp mình với Kiyoo và Keiko thêm
lần nữa trong cùng một nỗi buồn. Thế nhưng nỗ lực đó
chỉ làm cho tiếng kêu than của nàng mỗi lúc càng thêm trừu
tượng mà chẳng đem lại được lợi ích gì.
-Cả ba một lượt! Phi lý thật!
Cả ba một lượt!
Tomoko nói như thế. Quả là
quá nhiều đối với một gia đình nhưng lại quá ít đối
với một xã hội.Và trường hợp của 3 cá nhân cô độc
này không có gì liên hệ với xã hội như những cái chết
của người trên chiến trường hay trong khi thi hành công vụ.
Ích kỷ như bất cứ một người đàn bà nào, nàng nghĩ quanh
nghĩ quất về con số 3 kỳ lạ kia. Còn Masaru vì có nhiều
xã hội tính hơn, đã đi đến kết luận rằng tốt hơn phải
nhìn vào những dữ kiện với con mắt của xã hội. Trên thực
tế, ba người kia đã có may mắn vì không ai bị xã hội sát
hại cả.
Về đến nhà ga, trong khi đuổi
theo kỷ niệm trong quá khứ, Tomoko lại trở thành nạn nhân
của một cuộc hoảng loạn thứ hai về mặt trình tự thời
gian. Ba người còn phải đợi 20 phút nữa thì tàu mới đến.
Katsuo muốn có một con chồn lông (anaguma) để buộc vào gậy
và loại thú giả như vậy có bày bán ở nhà ga. Đó là một
món đồ chơi kết bằng những mảnh vải và nhuộm nhiều
màu, có cả hai con mắt, hai lỗ tai và cả một cái đuôi.
-Bây giờ người ta còn bán
nó cơ à?
-Bọn trẻ vẫn thích mấy thứ
đồ chơi kiểu này.
-Hồi còn bé em cũng có một
con.
Tomoko bảo bà lão bán hàng
ở bên quầy bán cho mình và đưa con thú cho Katsuo. Và một
ít lâu sau nàng ngạc nhiên khi thấy mình đang đứng trước
những quầy hàng khác để tìm một món quà khác cho Kiyoo và
Keiko như thể chúng đang đợi nàng ở nhà.
Masaru hỏi:
-Làm gì vậy em?
-Em không biết nữa. Em cứ
nghĩ mình phải mua một cái gì cho mấy đứa kia.
Tomoko nâng đôi cánh tay tròn
và trắng của mình lên rồi đưa hai nắm tay dụi mạnh hai
mắt và đôi má. Hai cánh mũi của cô phập phồng như người
chực khóc.
-Được rồi, mua cái gỉ đi.
Muốn mua gì cho chúng thì cứ mua.
Masaru nhấn mạnh, thiếu điều
như van xin. "Mình sẽ bày chúng trên bàn thờ!".
-Không, chúng phải còn sống
ở đâu đó chứ.
Nàng đưa khăn tay lên chậm
mũi. Nàng đang sống đây mà sao chúng nó có thể chết cho
được nhỉ?. Đó là nỗi đau khổ lớn lao hơn cả. Thật
là tàn nhẫn khi mình bắt buộc phải sống còn.
Nàng nhìn một lần nữa cảnh
vật chung quanh: những ánh đèn đỏ của các quán rượu và
tiệm ăn trước nhà ga, bề mặt màu sáng bóng của tấm đá
lát kiểu cẩm thạch chất đầy trước những hiệu buôn dụng
cụ xây mồ mả, lớp giấy đã ngả vàng dán trên những cánh
cửa kéo trên tầng cao, những viên ngói đắp lên mái nhà,
bầu trời xanh bắt đầu sâm sẩm với bóng chiều trong như
men sứ. Tất cả đều sáng sủa và rạch ròi. Một sự bình
an sâu lắng bao trùm lên cái tàn nhẫn của cuộc đời như
lúc người ta chực ngất xỉu.
Mùa thu dần tàn và cuộc sống
của những người trong gia đình ngày một lặng lẽ. Dĩ nhiên
nỗi đau buồn thì vẫn còn nguyên đó. Nhưng dù sao Masaru cũng
thấy vợ mình trầm tĩnh hơn, niềm vui dưới mái nhà và tình
thương đối với thằng bé Katsuo khiến cho anh bắt đầu tìm
về nhà sớm hơn sau giờ làm việc. Dù cuộc đối thoại giữa
hai người - khi thằng Katsuo đã vào giường – còn đả động
đến những điều mà hai bên thực tình không muốn đề cập
tới, cả hai cũng đã tìm ra một niềm an ủi nào đó bên
trong.
Quá trình theo đó một thảm
kịch kinh hoàng như vậy tan biến vào trong cuộc sống thường
nhật lại tạo ra một tình cảm sợ hãi mới pha lẫn hỗ
thẹn. Hai người làm như họ là những kẻ đã phạm một
tội trọng nhưng cuối cùng đã không bị ai khám phá. Có thể
nói là việc biết rằng trong gia đình đã thiếu mất ba người,
điều họ thường xuyên cảm nhận, đôi khi đã làm cho họ
gần lại với nhau một cách lạ lùng.
Không ai hóa điên. Không ai
tự sát. Cũng không ai vì thế mà đâm ra đau ốm. Biến cố
khủng khiếp kia đã qua đi và hầu như không để lại dấu
vết. Tomoko bắt đầu thấy chán chường. Nàng như đang chờ
đợi một cái gì.
Trong một khoảng thời gian
khá dài họ không đi xem hát lẫn xem kịch nhưng nay thì Tomoko
đã tìm ra một cái cớ để đi chơi: trên thực tế, những
thú vui này dành để an ủi kẻ đang sầu não. Một nhạc sĩ
vĩ cầm nổi tiếng người Mỹ đang chu du sẽ trình diễn và
họ đã có vé. Katsuo buộc phải ở nhà chỉ vì lần này Tomoko
muốn đi nghe nhạc bằng ô-tô với Masaru.
Nàng dành nhiều thời gian để
chưng diện. Trước tiên là thời gian dùng vào việc chải
tóc, điều mà nàng lơ là từ khá lâu rồi. Khi đã xong xuôi
và soi bóng mình trên kính, nàng thấy như đã tìm lại một
niềm vui lâu ngày quên lãng. Làm sao có thể mô tả niềm vui
được hòa tan vào trong tấm kính trên bàn trang điểm. Từ
lâu nàng đã quên bẵng niềm vui mà một tấm kính có thể
đem lại – và nhất định là nỗi buồn, với sự đeo đẵng
ngoan cố của nó trên bản thân - đã kéo nàng ra khỏi trạng
thái mộng mơ hạnh phúc này.
Nàng ướm hết chiếc kimono
này đến chiếc kimono khác và cuối cùng chọn một chiếc
màu tím lộng lẫy với giải obi dát chỉ vàng. Masaru đang
ngồi đợi trước tay lái, đã phải ngạc nhiên trước vẻ
đẹp của vợ mình. Trên lối vào tiền đường nhà hát, nhiều
người quay lại ngắm nàng. Masaru cảm thấy thật hạnh phúc.
Thế nhưng đối với Tomoko, tuy được mọi người chiêm ngưỡng
nhan sắc, nàng cảm thấy mình vẫn còn thiếu một cái gì.
Khi mới ra khỏi nhà, nàng đã có lúc thỏa mãn vì được
nhiều người chú ý. Sự bất mãn đang cắn rứt mình đây,
nàng tự nhủ, phải chăng đã đến từ cái vẻ sống động
và vui tươi hiện giờ, chúng như muốn nhấn mạnh cho mình
hay là nỗi buồn kia hãy còn rất sâu, chưa lành lặn được.
Thế nhưng trên thực tế đấy chỉ là sự tái diễn của
một tình cảm bất mãn mơ hồ đến từ việc nàng cảm thấy
mình không được người ta đối xử như một bà mẹ đang
sầu muộn.
Âm nhạc đã có hiệu quả
nên trong giờ nghỉ giải lao, vẻ mặt nàng lại đượm buồn.
Nàng trò chuyện với một người bạn gái. Vẻ sầu muộn
trên gương mặt nàng đáp ứng lại đúng với những lời
an ủi mà cô bạn đang thì thầm bên tai. Cô bạn giới thiệu
nàng với anh bạn trai tháp tùng mình. Người đàn ông trẻ
tuổi này không biết gì về nỗi đau khổ của Tomoko nên chẳng
có lấy một lời an ủi. Câu chuyện của anh tầm phào, chen
vào đó là vài lời phê bình thiển cận về âm nhạc.
Gã đàn ông này chẳng biết
điều gì cả, Tomoko nghĩ trong bụng khi nhìn theo cái đầu
chải bóng láng của anh chàng xa dần trong đám đông. Tại
sao hắn ta không nói một lời nào. Nhìn mặt mình, hắn phải
biết là mình đang buồn rã rượi chứ!
Người đàn ông ấy cao, đầu
anh ta vượt khỏi đám đông. Khi anh ta hơi quay
ngang để làm một động tác
gì đó, Tomoko thấy đôi lông mày và đôi mắt như đang cười,
món tóc xoăn rủ xuống trước trán của anh ta. Còn người
bạn gái thì nàng chỉ thấy được cái chỏm đầu.
Tomoko thấy như có một tình
cảm ghen tuông dậy lên trong người. Không lẽ nàng chỉ mong
chờ từ người đàn ông đó dăm lời an ủi thôi hay sao? Hay
nàng còn muốn anh ta nói thêm vài câu khác, đặc biệt hơn
nữa? Cả người nàng run lên khi nghĩ đến điều đó. Nàng
phải lập lại cho mình nghe là sự ngờ vực mới mẻ này
không phù hợp với lý tính chút nào. Xưa này nàng có bao giờ
thấy mình không thỏa mãn với chồng đâu!
-Em khát không?
Vừa chấm dứt câu chuyện
với một người bạn, Masaru quay sang hỏi thăm.. "Có một quầy
thức ăn với cả nước cam đằng kia kìa!"
Hai người uống nước cam bằng
ống hút trong cùng một chai. Tomoko nhìn cái chai, hai đuôi mắt
hơi nheo lại và xếp nếp như cung cách của mấy người cận
thị. Nàng không thấy khát một tị nào. Nhớ lại cái hôm
mình ngăn không cho thằng bé Katsuo uống nước ở vòi phun
và thay vào đó là dùng nước đun sôi để nguội. Không chỉ
có Katsuo mới có thể gặp nguy hiểm. Trong chai nước cam này,
có bao nhiêu là con vi trùng đang ngo ngoe đấy chứ!
***
Nàng vùi đầu trong việc tìm
kiếm những niềm vui. Việc nàng nghĩ rằng mình phải có vài
niềm vui riêng như là cách để trả thù những nỗi bất hạnh.
Không, dĩ nhiên là đối với
chồng mình, nàng không có ý định trở thành người vợ thiếu
chung thủy. Bất luận tới chỗ nào, nàng cũng đi cùng với
anh hay mong muốn được như vậy.
Đúng hơn thì ý thức của
nàng không chịu rời những người đã chết. Sau khi ở đâu
bên ngoài về tới nhà và ngắm khuôn mặt say ngủ của thằng
Katsuo – vốn được bà vú già cho vào giường từ sớm –
nàng nhớ tới hai đứa con xấu số và bị dằn vặt với
bao nhiêu là hối hận. Đến nỗi việc đi tìm một niềm vui
cho mình trở thành phương tiện chắc chắn để đánh đuổi
cái ý thức ấy đi.
Tomoko bỗng dưng nghĩ rằng
mình phải thêu thùa trở lại. Và đây không phải là lần
đầu tiên mà Masaru cảm thấy chới với vì những sự thay
đổi bất chợt trong tính khí của một người đàn bà. Tomoko
bắt đầu may vá. Nàng bớt thời giờ tìm cách đuổi theo
những niềm vui khác. Nàng lặng lẽ quan sát những gì ở chung
quanh mình và quyết tâm trở thành một bà nội trợ gương
mẫu. Có vẻ như từ đây, nàng không lẫn tránh mà "nhìn mặt
đối mặt với cuộc đời".
Nàng thấy chúng quanh nàng có
nhiều bằng chứng của sự buông thả. Nàng có cảm tưởng
mình như người mới trở về sau một chuyến du hành dài.
Nàng dành nguyên một ngày để giặt giũ và nguyên một ngày
khác để xếp dọn cho ngăn nắp. Không còn việc làm, bà vú
già như bị nàng phỗng tay trên.
Tomoko chợt thấy một đôi
giày của Kiyoo và một đôi tất màu xanh nhạt xưa kia là đồ
dùng của Keiko. Dấu vết của những di vật này làm cho nàng
thừ người và khiến nàng ứa nước mắt nhưng chúng cũng
là những vật mang điềm gỡ. Nàng bèn cho gọi một cô bạn
gái chuyên lo việc từ thiện. Để cho lòng mình thanh thản,
nàng nhờ cô tặng hết cho một viện cô nhi, và có lẽ lúc
ấy đã để lẫn vào đấy cả đồ đạc của thằng bé Katsuo
nữa.
Ngồi mãi bên máy khâu, Tomoko
đã chất đầy quần áo cho cả một tủ. Nàng định bụng
sẽ làm cho mình thêm vài cái nón mới và điệu đà nữa nhưng
chưa tìm ra thời giờ. Ngồi bên bàn máy, nàng quên đi nỗi
buồn. Những tiếng rì rầm phát ra theo nhịp máy đã trấn
áp được một thứ âm điệu khác lên xuống không đều của
trào lòng.
Nàng tự hỏi tại sao nàng
không dùng những tiếng động máy móc này để đoạn tuyệt
với những cảm xúc của lòng mình sớm hơn. Nhưng đúng rồi,
hiển nhiên là vì việc này đã đến đúng vào thời điểm
mà con tim nàng không còn muốn chống chọi lại như trước
kia nó đã từng làm. Có một hôm nàng để mũi kim phạm phải
ngón tay và một giọt máu ứa ra. Nàng đã khiếp sợ biết
mấy. Sự đau đớn thường đi song đôi với cái chết
Thế nhưng lúc đó có một
cảm xúc khác đã đến sau sự khiếp sợ .Nếu một sự cố
nhỏ nhoi như vậy trên thực tế có thể đưa tới cái chết
thì xem như những lời cầu khẩn của nàng đã được toại
nguyện. Từ đó nàng càng bỏ nhiều thời giờ để ngồi
bên chiếc máy khâu. Thế nhưng cái máy ấy là một loại máy
quá an toàn làm nàng lại không bị hề hần gì cả.
Ngay giờ đây nàng hãy còn
thấy chưa thoả mãn và vẫn chờ đợi một cái gì. Masaru
lãng ra vì không muốn chứng kiến cái quá trình tìm tòi vu
vơ của vợ mình. Thành thử có khi trọn ngày hai người không
trao đổi với nhau một câu.
***
Mùa đông gần kề. Ngôi mộ đã
đắp xong xuôi đâu đấy, người ta bèn đem tro cốt đến
chôn.
Trong cái cô quạnh của mùa
đông, con người thường hoài niệm về những ngày hè. Trong
cuộc sống của hai vợ chồng giờ đây, mùa hè còn rủ một
cái bóng đen rõ và sắc hơn thế nữa. Thế nhưng những kỷ
niệm kia như thể đã đến với họ từ một pho truyện cổ.
Chung quanh bếp lửa một ngày mùa đông, nó giống một tấn
tuồng mà ai đó đã bịa ra.
Khoảng giữa mùa đông, Tomoko
nhận ra rằng nàng đang mang thai. Lần đầu tiên, sự quên
lãng trở thành một cái quyền đương nhiên .Hai vợ chồng
chưa bao giờ cẩn thận chu đáo như vậy – đến độ khi
đứa bé ra đời, họ lấy làm lạ khi thấy nó bình yên vô
sự - bởi vì nếu có cơ sự gì không hay xảy ra cho nó thì
có lẽ họ chỉ xem là chuyện tự nhiên.
Mọi việc trôi chảy. Hai người
đã vạch được một lằn ranh giữa họ và những kỷ niệm
xưa. Dựa vào sức sống của đứa bé nằm trong bụng, lần
đầu tiên Tomoko có can đảm thú thật rằng nỗi đau khổ
của nàng đã tan biến. Làm như thế, chẳng qua là để nhìn
nhận cái thực tế đó mà thôi.
Tomoko thử tìm hiểu. Hiểu
được tức khắc quả có hơi khó. Mãi về sau nàng mới hiểu
ra. Con người ta thường phân tích cảm xúc của mình, diễn
dịch rồi giải thích về nó cho chính mình. Khi nhìn về quá
khứ, Tomoko chỉ thấy bất mãn về những cảm xúc có lúc
đó bởi vì chúng không thích đáng chút nào. Sự bất mãn
này coi bộ còn đọng lại lâu la trong lòng nàng hơn cả nỗi
đau khổ nữa và làm cho nàng tê tái hơn. Thế nhưng bây giờ
nàng không sao có lại cảm giác ấy một lần thứ hai.
Nàng không muốn xem những phản
ứng của mình là đáng trách. Nàng là một người mẹ cơ
mà. Thế nhưng cùng lúc, nàng không thể xóa bỏ hết những
mối ngờ.
Chuyện quên lãng đích thực
vẫn chưa xảy ra nhưng đã có một cái gì phủ nhẹ lên trên
vết thương lòng của Tomoko giống như lớp băng mỏng phủ
lên mặt hồ. Tuy đôi khi bị rạn vỡ nhưng chỉ sau một đêm
nó đã có thể đông trở lại.
Sự quên lãng bắt đầu cho
thấy sức mạnh của mình khi hai người không còn để ý về
nó nữa. Nó len lỏi vào bên trong rồi tấn công các cơ quan
một cách chậm rãi, thường xuyên và ăn lan ra, tựa một lũ
vi trùng vô hình vô ảnh. Tomoko có những cử chỉ vô thức
của một người đang muốn chống cự lại nó khi mình đang
nằm mơ. Việc chống chọi với sự quên lãng làm cho nàng
mệt mỏi.
Nàng tự nhủ cái sức mạnh
của đứa bé nằm trong bụng là động cơ giúp nàng quên.
Nhưng đứa bé chỉ phụ giúp thôi. Vùng ngoại vi bao quanh tai
nạn tự dưng bắt đầu thụt lùi từng bước một, yếu đi
rồi trở nên nhạt nhòa để cuối cùng không sao nhận ra được
nữa.
Trong vòm trời mùa hè hiện
ra một hình ảnh khủng khiếp, trắng toát và tang tóc như
cẩm thạch. Nó mất hút vào trong đám mây. Sau khi hai cánh
tay rơi mất, cái đầu không còn nữa và thanh kiếm dài cũng
rời khỏi bàn tay. Những đường nét của khuôn mặt bằng
đá này trông hãi hùng làm dựng tóc gáy nhưng từ từ, nó
đã dịu dàng ra và chấp nhận sự chiến bại.
Một hôm Tomoko ngạc nhiên thấy
mình tắt chiếc ra-đi-ô giữa một chương trình bi kịch nói
về một bà mẹ lạc mất đứa con. Nàng lấy làm lạ về
sự nhanh nhẹn của mình qua động tác trút đi một gánh nặng
của ký ức. Bây giờ sắp làm mẹ một lần thứ tư nên nàng
thấy mình có nghĩa vụ tinh thần khấng cự lại một cái
gì mà nàng xem như là hành vi đồi phế tức là niềm vui được
đắm mình trong nỗi khổ đau. Trong vòng mấy tháng sau này,
nàng đã có sự thay đổi.
Vì tình yêu đối với đứa
trẻ, nàng phải đẩy lùi tất cả những luồng sóng tối
tăm của cảm xúc. Nàng phải giữ cho được sự quân bình
nội tâm. Nàng thấy thà rằng mình tự bắt buộc giữ lấy
một tinh thần lành mạnh còn hơn để cho sự lãng quên giả
dối kia theo đuổi. Nhưng hơn hết, nàng cảm thấy tự do.
Dĩ nhiên sự quên lãng đã có lần chứng tỏ cho nàng cái
sức mạnh của nó. Tomoko sững sờ khi thấy lòng mình sao mà
dễ bị lung lạc đến như vậy.
Nàng mất đi khả năng hồi
tưởng và không còn lấy làm lạ là vào dịp những ngày giỗ
hay những dịp đi thăm mộ, sao mình không còn có được một
giọt nước mắt. Nàng tưởng tượng giờ đây mình đã trở
thành một con người cao thượng, có khả năng tha thứ tất
cả. Chẳng hạn như vào mùa xuân, khi đưa thằng bé Katsuo
đi dạo ở khu vườn lân cận mà không cảm thấy một sự
ghen tức điên cuồng (cho dù nàng đã muốn thử), cái cơn
ghen tức đã nỗi dậy trong lòng nàng khi thấy trẻ con nhà
khác nô đùa trên bãi cát, ngay sau khi thảm họa của gia đình
nàng xảy ra. Dường như nàng nghĩ rằng nếu lũ trẻ được
chơi đùa một cách yên ổn như thế kia là bởi vì chúng đã
được nàng xá tội.
Sự quên lãng còn đến với
Masaru nhanh chóng hơn là cách nó đến với vợ anh nhưng anh
không cần phải tỏ ra một sự lạnh lùng nào. Dù tính tình
của đàn ông hời hợt hay dễ đổi thay, nói chung thì họ
bao giờ vẫn tình cảm hơn phụ nữ. Không có khả năng để
duy trì một cảm xúc lâu hơn nữa và ý thức được rằng
một nỗi đau khổ không thể bám theo mình mãi mãi, Masaru đột
nhiên cảm thấy cô đơn và tự cho phép mình xé rào để lang
chạ một chút. Nhưng anh đã chán ngay. Vừa vặn lúc đó Tomoko
có mang. Thế là anh vội vã quay về với nàng như một đứa
con thơ quay về bên gối mẹ.
Thảm kịch vừa qua đã khiến
cho hai người trở thành hai kẻ được cứu sống từ một
vụ đắm tàu. Chẳng bao lâu họ có khả năng nhìn vào biến
cố xảy ra như lối mà người bình thường đọc về cái
tin đó trong một cột của tờ báo họ mua. Đến độ Tomoko
và Masaru tự hỏi không biết hai vợ chồng đã đóng vai trò
gì trong biến cố này. Phải chăng họ chỉ là những khán
giả được ưu tiên? Những người tham dự trực tiếp vào
tai nạn đều đã chết cả và có lẽ sẽ vĩnh viễn tham dự
vào đó. Để cho tất cả có thể tham dự vào những gì đã
xảy ra, điều kiện tối thiểu là nó phải dính líu gì với
sinh mạng của mỗi người. Thế nhưng Masaru và vợ anh đã
lâm vào cảnh nguy hiểm nào đâu! Trước tiên hỏi thử họ
đã có đủ thời giờ để tự lôi cuốn vào đó hay chăng?
Sự cố đã bùng lên nhưng
ở mãi đằng xa như ánh sáng của ngọn hải đăng chiếu trên
đầu mũi đất. Ánh sáng của nó lúc biến lúc hiện, giống
như ngọn hải đăng quay theo hình tròn ở mũi Tsumeki, phía
Nam bãi biển A. Từ một vết thương, nó đã trở thành một
tấm gương đạo đức rồi trở thành một hành vi cụ thể
và một ẩn dụ. Nó không còn tùy thuộc vào gia đình Ikuta
nữa nhưng là một gia tài chung của cộng đồng, Nó chẳng
khác nào ánh sáng ngọn hải đăng chiếu lên trên bãi biển
hoang vắng, chiếu cả trên những ngọn sóng đang đe dọa ghềnh
đá cô đơn bằng những cái hàm trắng đầy bọt biển của
nó. Ngọn hải đăng ấy còn tỏa sáng đến những rặng cây
bao bọc lấy ghềnh và cả mọi sự sống diễn ra chung quanh
đó nữa. Mọi người phải nhận được một bài học từ
nó. Đó là một bài học đơn giản và có tự lâu đời mà
những kẻ làm cha mẹ cần ghi nhớ trong đầu: phải luôn luôn
trông chừng con cái khi đưa nó ra ngoài bãi biển. Người ta
thường bị chết đuối ngay ở những nơi họ không ngờ tới.
Không phải vì vợ chồng đã
đem hai đứa con và một cô em làm vật tế sinh để dạy bài
học này đâu! Tuy nhiên sự mất mát cả ba người không đem
lại một kết quả nào khác. Cũng như biết bao cái chết anh
hùng đã không đem lại gì hơn.
Đứa con thứ tư của Tomoko
là một bé gái, nó sinh ra vào cuối hẻ. Hai vợ chồng hết
sức vui sướng. Cha mẹ của Masaru đã đi từ Kamakura lên Tôkyô
để thăm cô cháu nội mới và trong thời gian lưu trú ở đây,
hai ông bà đã được Masaru đưa đi viếng nghĩa trang.
Hai vợ chồng đặt tên cho
đứa trẻ mới sinh là Momoko.Cả mẹ lẫn con đều khỏe mạnh
vì Tomoko có tiếng là khéo nuôi con nít. Thằng Katsuo cũng bằng
lòng vì có thêm một đứa em gái.
***
Đến mùa hè tiếp theo nghĩa là
hai năm sau tai nạn chết đuối xảy ra và một năm sau ngày
Momoko chào đời, Tomoko chợt làm Masaru ngạc nhiên khi nàng
cho biết mình muốn đi đến bãi A.
-Ủa, em có nói là sẽ không
bao giờ đến nơi đó nữa mà?
-Phải, nhưng giờ thì em muốn.
-Em lạ chưa? Anh không muốn
đến đó chút nào.
-Thế thôi. Em sẽ không nhắc
tới chuyện này nữa.
Nàng giữ được im lặng như
thế trong hai ba ngày. Rồi lập lại:
-Em muốn đi đến đó!
-Đi một mình đi!
-Không, em không thể.
-Tại sao?
-Em sợ!
-Tại sao em muốn đi đến một
chỗ mà mình sợ?
-Em muốn mình đi cả nhà. Mọi
sự sẽ bình yên nếu anh có mặt. Em muốn anh đi với em.
-Mình sẽ không biết chuyện
gì xảy ra nếu em ở lại nơi đó quá lâu. Còn anh thì anh
không có nhiều ngày phép.
-Nội hai mươi bốn giờ thôi
anh ạ.
-Chỗ đó hoang vắng, có gì
để xem đâu nào.
Masaru lại hỏi vợ thêm một
lần nữa lý do nàng muốn đến nơi đó. Nàng chỉ trả lời
là không biết.Thế rồi anh nhớ lại một câu nói nổi tiếng
thấy trong các tiểu thuyết trinh thám: "Kẻ sát nhân bao giờ
cũng muốn trở thăm nơi hắn đã gây ra án mạng, dù gặp
nguy hiểm đến mức nào". Tomoko bị ám ảnh bởi cái nhu cầu
bất bình thường là tìm trở lại đúng cái nơi hai đứa
con nàng đã đón lấy cái chết.
Tomoko đòi chồng một lấn
thứ ba nhưng không có vẻ muốn ỉ ôi. Nàng chỉ nói ra với
một giọng bình thản. Rốt cuộc, Masaru đã xin sở hai ngày
nghỉ phép để tránh cảnh kẹt xe lúc cuối tuần. Lữ quán
duy nhất trên bãi A vẫn là Eirakusô. Họ giữ hai phòng nhưng
chọn chỗ càng xa gian phòng cũ đầy kỷ niệm bất hạnh kia
càng tốt. Tomoko thường không chịu cho chồng lái xe mỗi khi
nàng đưa mấy đứa con đi theo cho nên từ ga Itô, tất cả
4 người- Masaru, Tomoko, Katsuo và Momoko đã ngồi chung một chiếc
tắc-xi.
Lúc đó mùa hè đã lên đến
tuyệt đỉnh của nó. Đằng sau những ngôi nhà dọc hai bên
đường, mấy bụi dã quì vàng rực vươn cao trông như bờm
sư tử. Chiếc tắc xi tung những đám mây bụi lên mặt mày
của chúng nhưng lũ dã quì này coi bộ không cho là phiền phức
chút nào.
Khi biển hiện ra bên phía tay
phải, thằng Katsuo reo lên mừng rỡ. Nó đã lên 5 và đã 2
năm rồi, nó không có cơ hội ra ngoài biển.
Trong tắc-xi, cả nhà hầu như
không nói năng gì. Họ bị xe vồng xốc quá nên khó lòng trao
đổi câu chuyện. Chỉ có đôi lúc Momoko bi bô mấy tiếng
mà họ hiểu. Katsuo dạy cho em chữ "biển" trong khi cô bé đứa
ngón tay trỏ về phía của sổ bên kia rặng núi trọc đang
lướt ngang và gọi "biển". Masaru chợt có cảm tưởng Katsuo
đã dạy cho em gái một từ ngữ mang đầy điềm gỡ.
Họ đến Eirakusô và người
ra đón vẫn là ông quản lý cũ. Masaru biếu ông một món tiền
nhỏ làm quà. Anh còn nhớ như in bàn tay run ẩy của mình hôm
đến đây lần đầu và dúi vào tay ông ta tờ giấy bạc 1000
Yen.
Lữ quán có vẻ yên ắng. Năm
nay làm ăn không khá lắm. Masaru bắt đầu nhớ lại chuyện
cũ năm xưa và cảm thấy bồn chồn. Anh buông lời trách móc
vợ trước hai đứa con:
-Quái thật! Sao lại muốn dẫn
xác tới đây nhỉ? Chỉ tổ làm nhớ lại những điều mình
không muốn nhớ. Những điều mà mình vừa mới quên được
xong. Có bao nhiêu chỗ đẹp khác mình có thể đưa Momoko đi
chơi lần đầu tiên trong đời! Với lại anh cũng đâu rảnh
rang gì để tới những chỗ khó ưa như nơi này.
-Nhưng anh đã đồng ý trước
rồi mà!
-Tại em cứ quần anh mãi.
Cỏ cháy úa dưới mặt trời
xế trưa. Mọi thứ nơi đây đều giống y như khung cảnh hai
năm về trước. Có ai phơi một chiếc áo tắm ba màu xanh,
đỏ và lục trên cây đu trắng. Hai ba cái vòng nằm bên thân
trụ ném vòng đã bị cỏ che lấp đến phân nửa. Bãi cỏ
xanh nơi người ta đặt cái thây của Yasue nằm dài đang nằm
trong bóng râm. Mặt trời lọc qua cành lá và đổ xuống bãi
cỏ bổng nhiên in lổ chổ lên đó bóng cái áo tắm màu xanh
của Yasue và những chấm nắng đó đang lay động theo làn
gió. Masaru không biết chuyện người ta đã đặt xác em gái
của anh ở đây nên chỉ có mỗi Tomoko là nhìn thấy cái ảo
ảnh này. Cũng vậy, vì không hay biết nên đối với Masaru,
cảnh tượng nói trên tự nó không hề hiện hữu và khoanh
cỏ kia chẳng qua là một góc râm mát của khu vườn. Tomoko
thầm nhủ: điều đó không chỉ xảy ra cho riêng anh ấy mà
cho cả những người khách khác.
Người vợ giữ im lặng và
Masaru thấy dù anh có trách móc nàng nữa thì cũng bằng thừa.
Katsuo xuống vườn, nó thảy một cái vòng lên trên mặt cỏ.
Nó chồm hổm để xem vòng này chạy về hướng nào. Cái vòng
vụng về lăn về phía bãi cỏ, đảo qua đảo lại rồi ngã
xuống. Katsuo vẫn bất động, chờ đợi. Làm như nó ngỡ
cái vòng ấy sẽ tự đứng lên trở lại.
Lũ ve kêu ran. Masaru nãy giờ
không nói gì, anh cảm thấy mồ hôi rịn trên cổ áo. Anh sực
nhớ bổn phận làm cha của mình: "Katsuo, ra bãi chơi không
con?"
Tomoko bế Momoko. Cả bốn người
vượt qua bờ rào và đi dưới những rặng tùng. Những ngọn
sóng ào tới thật nhanh rồi vỡ tan, lấp lánh trên bờ cát.
Lúc đó nước triều thấp
nên mọi người có thể đi bọc ghềnh đá để ra ngoài bãi
tắm. Masaru nắm tay Katsuo và giúp nó băng qua bãi cát nóng
trên đôi giày pa-tanh mượn từ lữ quán.
Vẫn chưa có một cây dù tắm
nào được cắm trên bãi. Suốt một khu vực có thể tắm
được kéo dài từ phía ghềnh đá trở đi, chỉ thấy có
khoảng 20 người khách.
Cả bọn 4 người cứ đứng
lặng im bên bờ nước.
Hôm đó trên trời có những
chòm mây trông hùng vĩ. Một thể khối khổng lồ đầy ắp
ánh sáng như được không khí đỡ lên là hình ảnh khá lạ
mắt. Cao hơn chòm mây đùn lại ở phía chân trời ấy là
những giải mây giải mây nhẹ hơn đang tan tác trong vòm trời
xanh như thể chúng vừa bị quét bởi một nhát chổi. Những
đám mây bên dưới có vẻ như nâng đỡ một cái gì, kháng
cự một cái gì đó. Sự thừa thãi của ánh sáng và bóng
tối bao bọc bởi hình thể của nó như đang tạo ra một bạo
lực tối tăm tàng ẩn bên trong. Bạo lực đó đang chuyển
động và lan tỏa ra giống như một dòng âm nhạc. một ý
chí đầy tính sáng tạo.
Bên dưới những vầng mây
ấy là biển. Biển đang tiến về phía họ, rộng vô biên,
biến hóa không ngừng hơn cả đất liền. Đất liền không
lấn được vào biển, cho dù là nơi có những cái vịnh hẹp
(fjords). Đặc biệt là ở các vịnh hình cánh cung, sức xâm
thực của biển mạnh mẽ nhất.
Những ngọn sóng dâng lên,
vỡ tan ra rồi rút lui. Tiếng sóng gầm chỉ vừa đủ nghe,
không khác gì sự im lặng căng thẳng của mặt trời mùa hè.
Đúng hơn, đó là một sự im lặng chói chang đến ù tai. Những
làn sóng đã hóa thân một cách trữ tình, chúng không còn
là sóng nữa nhưng trở thành những tiếng cười thác đổ
và như đang tự trêu cợt mình. Tiếng cười thác đổ của
những làn sóng đó đã tiến đến để chết dưới chân họ
trước khi lại rút ra xa.
Masaru liếc nhìn vợ. Tomoko
đang ngắm biển. Một làn gió nhẹ thổi tóc nàng bay lên.
Ánh sáng mặt trời có vẻ không làm cho nàng khó chịu. Hai
mắt nàng ươn ướt và có cái nhìn kiêu kỳ của một nữ
hoàng. Môi nàng mím chặt. Nàng bế con bé Momoko, một tuổi,
trên tay. Con bé đội trên đầu một cái mũ rơm.
Masaru từng thấy khuôn mặt
ấy của Tomoko ở đâu đó rồi. Kể từ khi thảm kịch xảy
ra, nàng thường có nét mặt như thế, làm như nàng đã quên
đi sự tồn tại của chính mình, làm như nàng đang chờ đợi
một cái gì.
Anh muốn đặt cho nàng một
câu hỏi nhẹ: "Em đang chờ đợi gì đấy?" nhưng những tiếng
đó không thốt ra được. Anh nhủ thầm: không cần hỏi nàng
mình cũng đã biết.
Rồi anh nắm thật chặt bàn
tay của thằng Katsuo.
Dịch
xong ngày 8 tháng 4 năm 2020
-
Nịt bọc quanh bụng làm bằng
vải hay len để cho ấm và khi lật lên phân nửa, có thể
dùng như túi đựng đồ (tiền lẻ, thìa khóa, bao diêm, thuốc
lá...). Đi chung với kimono hay quần áo ta.
-
Đồng lương khá cao trong bối
cảnh kinh tế thập niên 1950.
Thư mục tham khảo:
1-Mishima Yukio, Manatsu no shi (Chết
giữa mùa hè) trong Tập truyện ngắn khổ bỏ túi cùng tên
do Shinchô Bunko xuất bản, Tokyo, 1970. Nguyên tác Nhật ngữ.
2-Aury, Dominique dịch Mishima
Yukio từ bản tiếng Anh của Edward Seidenstiker (1966) sang tiếng
Pháp (thể theo lời yêu cầu của chính Mishima) với nhan đề
La mort en été (Chết giữa mùa hè) trong Tuyển tập dịch cùng
tên, Collection NFR, Gallimard Paris xuất bản, 2007. Bản ngoại
văn tham chiếu.
3-Seidensticker, Edward G., Tóm
tắt và dịch Mishima trong Death in Midsummers and other stories do
ông chủ biên, Penguin Books GB xuất bản năm 1966. Bản ngoại
văn tham chiếu.
***
|