Hồ Ðắc Duy

 

QUYỂN 3

 
NGÔ QUYỀN (938-944 )
 

Tính kể từ đầu năm Mậu Tuất (938)

Đất nước ta quả thật rối bời

Lăm le Nam Hán bên ngoài

Bên trong nội loạn lòng người oán than

 

Đất nước chìm trong cơn nguy biến

Vua Nam Hán muốn chiếm nước ta

Sai con Hoằng Tháo đem qua

Binh hùng tướng mạnh để mà xâm lăng

 

Chúa Nam Hán chiếu ban mũ áo

Cho Vạn Vương Hoằng Tháo tiên phuông

Cử thêm binh mã lên đường

Chiến thuyền theo hướng Bạch Đằng tiến vô

 

Còn riêng y, đóng đô Bác Bạch

Ở Hải Môn ứng trực sẵn sàng

Nghe tin quân giặc tràn sang

Ngô Quyền gấp rút chặn đường , đánh ngay

 

Trước giết Tiễn , sau bày thế trận

Sông Bạch Đằng dụ chúng tiến sâu

Cọc ngầm từng khoảng cách nhau

Đợi khi nước lớn trên bàu đổ ra

 

Thuyền của ta nhấp nhô mặt sóng

Tháo tức mình nổi trống tiến quân

Đuổi theo sát khí đằng đằng

Quân ta giả chạy, theo giòng nước xuôi

 

Rồi đột nhiên ta quay phản kích

Khi nước triều vừa kịp rút nhanh

Đánh cho một trận tan tành

Quan quân tướng giặc thất kinh rụng rời

 

Thuyền của địch đâm lòi cọc sắt

Nát lủng sườn khiến giặc thất kinh

Nhác trông lại thấy Ngô Quyền

Oai phong lẫm liệt trên thuyền chỉ huy

 

Ta chẻ đôi, phân ly đội ngũ

Giặc bỏ thuyền lố nhố lên bờ

Hán quân đâu thể nào ngờ

Lọt vòng mai phục ta chờ từ lâu

 

Địch khiếp vía đâm đầu tháo chạy

Còn quân ta thấy vậy đánh luôn

Dồn cho chúng đến cùng đường

Bắt ngay Hoằng Tháo, trước quân chém liền

 

Chúa Nam Hán vật mình đau đớn

Biết con đà tử trận , phanh thây

Xác con để lại đất này

Giận mình không đủ sức tài cứu con

 

Bạch Đằng Giang, sông xưa hùng dũng

Tiếng sóng rền còn vọng đâu đây

Hồn thiêng chót vót chân mây

Ngọn cờ độc lập tung bay trên thành

 

Người ta bảo có vành áng sáng (898 - 944)

Khi vua sinh tỏa rạng khắp nơi

Khí thiêng un đúc nên người

Tướng đi tựa hổ, nốt ruồi ngang lưng

 

Có trí dũng, sức nâng được vạc

Lúc trẻ thơ mẹ đặt Ngô Quyền

Cùng con Dương Nghệ kết duyên

Được phong Nha tướng cầm quyền Ái Châu

 

Đất Đường Lâm ơn sâu vũ lộ

Chọn Loa Thành làm chỗ đóng quân

Lập Dương hoàng hậu , chiêu đàn

Đặt ra chức tước cho hàng thân vương

 

Chế nghi lễ, đai cân phẩm phục

Thiết triều đình theo bậc đế vương

Ngài vừa bốn bảy thì băng

Ở ngôi cửu ngũ Việt Thường sáu năm (941)

 

Một chiến thắng ngàn năm để lại 

Sông Bạch Đằng mãi mãi thiên thu

Đường Lâm xây dựng cơ đồ

Ngô Vương lưu dấu để cho đến giờ 

 

DƯƠNG BÌNH VƯƠNG ( 945-950 )

 

Ngô Xương Ngập kế thừa ngôi báu 

Có Tam Kha là cậu của mình

Di thư Vua viết phân minh

Giao Kha giúp rập con mình lên ngôi

 

Nhưng Tam Kha nuốt lời di chúc (945)

Tên gian thần thừa lúc ấu vương

Mon men trở dạ bất lương

Cướp ngôi của cháu , Bình Vương xưng càn

 

Dương Tam Kha mưu gian hại cháu

Bọn cận thần cho dẫu đa mưu

Cũng không giấu được ý đồ

Soán ngôi phản nghịch dở trò mị dân

 

HẬU NGÔ VƯƠNG ( 951-965 )

 

Ngô xương Văn nhân danh triều cũ

Cùng hai người họ Đỗ, họ Dương

Dùng mưu bắt được Bình Vương

Bảo toàn cơ nghiệp nối giòng họ Ngô

 

Văn cùng anh cùng lo việc nước

Sau Xương Ngập lấn lướt chuyên quyền

Muốn giành tất cả làm riêng

Gây nên chia rẽ anh em trong nhà

 

LOẠN SỨ QUÂN ( 966 )

 

Loạn sứ quân tạo ra thảm cảnh (966)

Mười hai phe tranh đánh lẫn nhau

Sứ quân tên họ như sau :

Lý Khuê, Bạch Hổ, Đằng Châu chiếm thành

 

Đất Thái Bình Nguyễn Khoan hùng cứ

Đỗ Cảnh Thạc, Xương Xí, Nguyễn Siêu

Lã Đường, Kiều Thuận tiếp theo

Rồi Ngô Nhật Khánh lại gieo kinh hoàng

 

Kiều Công Hãn giành dân với Tiệp

Loạn sứ quân chém giết lẫn nhau

Chiến tranh mãi đến năm sau

Cuối cùng Bộ Lĩnh tóm thâu nước nhà (968)

 

ĐINH BỘ LĨNH ( 968 -980 )

 

Đinh Bộ Lĩnh vốn là bộ tướng

Của sứ quân Trần Lãm Minh Công

Châu Hoan thứ sữ : cha ông

Quê người ở đất Đại Hoàn Hoa Lư

 

Mồ côi cha kể từ thuở bé

Mẹ họ Đàm quạnh quẽ nuôi con

Ngày thường với trẻ cùng thôn

Tréo tay làm kiệu suy tôn mà đùa

 

Cầm cờ lau, tay khua nghi trượng

Chơi như là điều tướng, khiển binh

Người già thấy thế làm kinh

Trẻ này sau lớn ắc thành đế vương

 

Quả nhiên sau, khương cường khôn lớn

Đầu quân về dưới trướng Minh Công

Cùng dân dấy nghĩa xưng hùng

Sứ quân hàng phục cuối cùng tôn lên

 

Vạn Thắng Vương thành tên người gọi

Bởi mỗi lần trống nỗi xuất quân

Điều binh tốc thắng như thần

Khiến cho hùng trưởng quy hàng dưới tay

 

Năm Mậu Thìn lên ngai Hoàng Đế (968)

Dời đô về kinh ấp Hoa Lư

Đắp thành, bảo vệ kinh đô

Sáu quân binh mã để lo giữ gìn

 

Đại Cồ Việt đặt tên cho nước

Dùng kinh tế liệu trước cho dân

Nghiêm minh trái lệnh bất tuân

Vạc dầu củi sắt để răn mọi người

 

Vua lại sai phân chia nhiệm vụ

Chọn nhân tài để bổ làm quan

Biên niên, lịch sử rõ ràng

Ghi từng sự kiện để làm tàng thơ

 

Chia binh ra quân cơ mười đạo

Cấp quân trang, mũ áo chỉnh tề

Định phân cấp bậc uy nghi

Đạo, Quân, Lữ, Tốt, Ngũ ghi rõ ràng

 

Đinh Tiên Hoàng lập năm hoàng hậu

Quá yêu con thơ ấu Hạng Lang

Phong làm Thái Tử thay vương

Buộc con Đinh Liễn phải nhường cho em

 

Năm Bính Tý thương thuyền các nước (976)

Lần đầu tiên dừng bước đất ta

Đem dâng phẩm vật lụa, ngà

Cống triều cốt để làm quà giao thương

 

Cuộc ngoại thương đầu tiên từ đấy

Của nước ngoài muốn cậy nhờ ta

Bán buôn trao đổi lại qua

Giữa dân các nước diễn ra trong vùng

 

Liễn mất quyền, sinh lòng chiếm đoạt

Giết Hạng Lang tội ác Việt Vương

Vì ngôi làm việc bất lương

Nhẫn tâm đến nỗi coi thường tình thâm (797)

 

Việc như thế nẩy mầm bạo loạn

Tên Đỗ Thích thí mạng nhà vua

Khi ngài an uống say sưa

Trong sân cung cấm bấy giờ nữa đêm

 

Hắn giết thêm Việt Vương Đinh Liễn

Rồi trèo tường lén ẩn trong cung

Bị quan Nguyễn Bặc truy lùng

Tìm ra hung thủ bên trong lổ vò

 

Tên Đỗ Thích bấy giờ bị bắt

Thân thể y băm nát thịt xương

Đáng đời răn kẻ làm gương

Âm mưu thoán đoạt ngôi vương của 

người

 

Việc hại người chung quy là thế

Chuyện quốc gia phải để vô tư

Bỏ trưởng mà lấy con thơ

Lập năm hoàng hậu cơ đồ e hư

 

Rước linh cửu vua rồi đem táng

Mã Yên Sơn thuộc huyện Trường Yên

Quần thần đưa trẻ cầm quyền

Vừa tròn sáu tuổi đã lên ngai vàng

 

ĐINH PHẾ ĐẾ (979 - 980 )

 

Quan đại thần Lê Hoàn nhiếp chánh (980)

Mưu thông gian với cánh họ Dương

Vân Nga thái hậu tôn vương

Cùng quan Cự Lạng dọn đường đoạt ngôi

 

Vở hài kịch đến hồi ngoạn mục

Trong triều đình gặp lúc lao đao

Ngang nhiên nội phủ đi vào

Quan quân áo trận ào ào nói năng

 

ĐẠI HÀNH HOÀNG ĐẾ ( 980 - 1005 )

 

Tôn Thập Đạo nối chân Thiên Tử

Năm Canh Thìn khai thái tân quân (980)

Tung hô vạn tuế mấy lần

Vân Nga thái hậu cúi dâng áo bào

 

Lẽ đương nhiên nhân nào quả ấy

Bôĩnh xưa từng lấy vợ người

Trớ trêu cho cái sự đời

Vợ mình kẻ khác cướp rồi biết chăng ?

 

Quê Ái Châu Lê Hoàn xưng đế

Lấy vợ vua : Dương thị phu nhân

Lên ngôi Hoàng hậu để gần

Mười hai trai lớn lần lần phong vương

 

Năm Canh Thìn Tống vương hạ chiếu (980)

Sai Đa Tốn mang biểu thư sang

Vừa đe, vừa dọa, vừa nương

Tung đòn tâm lý dọn đường xuất quân

 

Tống chia quân ra làm bốn mũi

Hướng Bạch Đằng đường thủy tiến qua

Hội quân ở đất Đại La

Lạng Sơn binh bộ chia ba kéo vào

 

Hầu Nhân Bảo làm Giao Châu sứ (980)

Tôn Hoàng Hưng, Khâm Tộ theo chân

Lưu Trừng đốc thúc thủy quân

Hơn ba vạn đứa lên đường vượt sang

 

Hầu Nhân Bảo dương dương tự đắc

Kéo quân vào đi tắt lối sông

Vừa qua gần tới Chi Lăng

Bị ta phục kích giết phăng ngay liền

 

Giặc khiếp đảm thất điên, bát đảo (981)

Lê Đại Hành vũ bão tiến công

Giặc phơi thây chết đầy đồng

Đánh tan ba vạn quét xong giặc thù

 

Bắt Phụng Huân, trói gô Quân Biện

Giải giặc Tàu về đến Hoa Lư

Bộ binh Khâm Tộ thua to

Tống Vương xuống chiếu truyền thu quân về

 

Vua nước Tống suy đi tính lại

Dùng chiến tranh không khỏi thương vong

Chi bằng đưa chế sách phong

Giử cho thông hiếu được lòng hai bên

 

Lê Đại Hành nắm quyền quân lữ

Sai Tử An mở lộ Bắc Nam (992)

Thân hành đánh chiếm Nam Man

Chém Bê Mi Thuế kinh hoàng dân Chiêm

 

Vì trước đó người Chiêm bắt giữ

Quan Từ Mục , Ngô Tử Canh sang

Đưa thư hỏi tội Hoàn Vương

Lâu nay không thấy đưa sang cống triều

 

Trăm cung nữ bắt theo về nước (982)

Lẫn bạc vàng lấy được trong cung

Nhà sư Thiên Trúc bị cùm

Theo quân chiến thắng đi cùng di quan

 

Vua ra lệnh phá tan tông miếu

Hủy thành trì quốc bửu thu gom

Đánh Chiêm một trận thất hồn

Rửa xong cái nhục dám giam sứ thần

 

Đối với Tống dần dần thông hiếu

Sai sứ thần dâng biểu Ung Hy

Xin làm tiết trấn biên thùy (985)

Đến năm Thuần Hóa phong vì Quận 

Vương (995)

 

Khéo ngoại giao khi cường, khi nhược

Lúc sứ thần Lý Giác sang thăm (987)

Vua sai Sư Thuận giả làm

Chèo đò đưa sứ , đối ngâm thơ rằng :

 

"Bạch mao phô lục thủy

Hồng trạo bãi thanh ba"

Hai người ứng đối ngâm nga

Giác càng kính phục về nhà tấu lên

 

Vua cho trả bọn Quách Quân biện

Là tù binh trong trận Chi Lăng

Nhân khi Sứ Tống sang thăm

Tỏ tình hòa hiếu nhún nhường của ta

 

Vua cầm quyền, trông xa thấy rộng

Là một người lương đống tài cao

Giỏi tài nội trị ngoại giao

Giỏi tài khai khẩn vét đào kênh mương

 

Năm Quý Mão ( 1003) trên đường thị sát

Kênh Đa Cái hết nước cạn khô

Vua liền ra lệnh truyền cho

Quân dân nạo vét để đưa nước vào

 

Giặc Cử Long lâu lâu quấy rối

Vua đích thân di tới Cùng Giang

Điều quân , bày trận dọn đường

Kêu trời ba tiếng đánh tràn , giặc tan

 

Nam Bình Vương tước phong của Tống

Vì bãi binh ở Trấn Như Hồng

Vua Tàu cũng muốn đẹp lòng

Nên sai sứ đến tâng công cho ngài

 

Việc Ất Mùi (995) quan quân Giao Chỉ

Trăm chiến thuyền trực chỉ Trung Hoa

Hành quân tốc chiến từ xa

Như Hồng thị trấn vòng qua đánh vào

 

Châu Tô Mậu , Ung Châu nước Tống

Cũng bị ta chiếm đóng mấy ngày

Chiếm rồi cho rút ra ngay

Để mà nhắc nhỡ cho người biết ta

 

Sai quan nha đúc tiền Thiên Phúc (984)

Xây thêm lầu Long Lộc, Trường Xuân

Dựng nhà trên núi Đại Vân

Điện vàng, Điện bạc sức dân đổ vào

 

Đối với nước tài cao trông thấy

Nhưng việc nhà chẳng mấy kỷ cương

Anh em không biết nhún nhường

Mưu giành ngôi báu tranh vương đoạt 

quyền

 

TRUNG TÔNG HOÀNG ĐẾ (1005 )

 

Điện Trường Xuân vào năm Ất Tỵ

Vua băng hà chiếu chỉ truyền ngôi

Anh em giành giật ghế ngồi

Cuối cùng Long Việt là người được may

 

NGỌA TRIỀU HOÀNG ĐẾ (1005 -1009)

 

Lê Long Đỉnh sai người hạ sát

Giết anh mình để đoạt ngôi vua

Sửa quan chế đổi triều vua

Rập khuôn theo đúng kiểu như bên Tàu (1006)

 

Mẹ Long Đỉnh tên Hầu Di Nữ ?

Là một người gốc ở Champa

Hai vua bà đã sinh ra

Nữa mang máu Việt , nữa là Champa

 

Long Đỉnh có : bốn bà hoàng hậu

Xin Tàu cho mũ áo dát vàng (1009)

Tống triều chấp thuận gởi sang

Vua mang ngưu trắng đem dâng Bắc Triều (1007)

 

Theo Sử ký lắm điều quái đản

Được gán cho Long Đĩnh - Minh vương

Một là dâm đãng bạo tàn

Hai là ác đức coi thường mạng dân ?

 

Như chuyện lấy : thằng lằn làm gỏi

Bắt trẻ thơ ra gọi cho ăn

Bắt người trấn nước sủi tâm

Bắt người xẻo thịt, bắt nằm chuồng heo

 

Bắt trèo cây cheo leo cao vút

Đốn gốc để cho rớt xuống chơi

Lấy cỏ tranh quấn vào người

Rồi đem đốt lửa vua tôi giải sầu

 

Lại róc mía trên đầu sư trọc

Rồi giả vờ như sóc nhằm gai

Thả tay vua để dao rơi

Đầu sư gội máu, vua cười vỗ tay

 

Vua lại sai cho người bắt rắn

Bỏ vào quần để đặng dọa chơi

Lão bà hoảng vía la trời

Vỗ tay thích chí vua cười bò lăn

 

Lúc thiết triều vua nằm nghiêng ngả

Bởi vì người đã quá ham mê

Tửu sắc, dâm dật ê chề

Mắc thêm bệnh trĩ khó bề ngồi lâu

 

Tên "Ngọa triều" bắt đầu từ đó

Tẩm điện lâu là chỗ vua băng

Đồng dao lên tiếng hát rằng :

"Ngọa triều hoàng đế" là thằng quái thai

 

Có một điều mà đời chẳng hiểu

Tại sao vua dâng biểu xin kinh ? (1007)

Đắp đường, dựng cột, đào kênh ?

Đóng thuyền để chở bộ hành sang sông ? (1009)

 

Trong bốn năm coi trông việc nước

Đã năm lần chinh phạt phiến quân

Nếu vua là kẽ hôn quân 

E rằng phải xét cân phân mọi bề

 

Nhà Tiền Lê tuyệt dòng từ đấy

Kỷ Dậu niên triều ấy mất ngôi (1009)

Cầm quyền hăm chín năm trời

Thay vua họ khác hai ngày lạ chưa ? !

 

Đã mấy lần cơ đồ nguy biến

Cảnh sơn hà lâm nạn chiến tranh

Quốc gia chìm nỗi gập ghềnh

Cuối cùng vẫn thắng xích xiềng ngoại bang