THẦN KHÚC DANTE
(Bài
18. Tĩnh Thổ. Thi ca khúc XIII, XIV, XV)
Những ca khúc thần diệu
của
Dante Alighieri (1265-1321)
Nhất
Uyên Phạm Trọng Chánh
chuyển
ngữ thơ lục bát
|
|
TĨNH
THỔ
THI
CA KHÚC XIII
|
Tầng
núi thứ hai Việt Sinh (Virgiolio) ca ngợi mặt trời. Lời
bác ái át bởi những giọng nói bí mật. Âm hồn Sapia
ở Siena. Đăng Tử (Dante) xưng tội.
|
Chúng
tôi đi đến đỉnh thềm,
Tầng hai ngọn
núi sửa sang đục mòn.
Đi lên trút mọi
lỗi lầm,
Lại một đường
mới bao quanh nơi này.
Như bờ thứ
nhất núi này,
Chỉ khác vòng
lượn uốn thời gấp hơn.
Bích họa tượng
khắc đều không,
Mép đường và
mặt đường vòng thẳng hơn.
Một màu xám
nhạt đá mòn.
-"Phải đợi ai
dẫn bước đường chúng ta ?" 10
Nhà thơ rằng
: -"Sợ lựa chọn ta,
Sẽ gây nên chậm
chạp và lâu thôi !"
Người nhìn chăm
chú mặt trời,
Xoay mình sườn
phải qua nơi, một vòng.
Rồi quay sang trái
bên lưng :
-"Ôi ánh sáng
dịu, lòng tin nơi người.
Tôi vào đường
mới, dẫn chúng tôi."
Thầy rằng: -"Đây
chốn cần ai dẫn đường,
Ngài sưỡi ấm,
sáng thế gian,
Không lý do khác
nỡ lòng đuổi đi. 20
Ánh sáng ngài
dẫn chúng tôi."
Khoảng cách một
dậm tính thời đến đây,
Chúng tôi đã
vượt nơi này.
Một thời gian
ngắn, lòng say nhiệt thành.
Hướng chúng
tôi bay cánh thần,
Nhưng không thấy,
chỉ lời thân dịu dàng.
Mời đến bàn
tiệc yêu thương,
Tiếng nói thứ
nhất lướt đường khi bay.
Lời cao : "Rượu
hết rồi đây !"*
Và lời
còn lập nơi này sau tôi. 30
Chúng tôi không
ngừng lắng tai,
Trong xa xôi có
một lời thoảng qua.
"Tôi là Oreste"
vang xa,*
-" Ôi cha ơi, tiếng
đó là thế nao ?"
Tôi hỏi, tiếng
thứ ba vào :
-"Hãy yêu thương
cả kẻ nào hại con."
Vị Thầy tốt
đáp: -"Đây vòng
Đánh vào tội
lỗi lại bằng ngọn roi.
Kết bằng tình
thương yêu thôi,
Những điều
hãm lại nói lời ngược đi. 40
Con sẽ nghe, ta
nghĩ suy,
Trước khi đi
đến cửa này thứ tha.
Hãy hướng nhìn
trời bao la,
Con thấy trước
mặt chúng ta đang ngồi.
Tất cả tựa
vách đá thôi."
Tôi mở lớn
mắt đám người trước chân.
Và thấy đó
những linh hồn,
Với những áo
choàng màu đá xám xanh.
Chúng tôi đi đến
lại gần,
Nghe : -"Đức Mẹ
hãy cứu đàn chúng con." 50
"Michel, Pierre, các
thánh thần."
Tôi tưởng ai
vẫn sống còn trần gian,
Dù cứng rắn
cũng mủi lòng,
Xót thương những
kẻ tôi nhìn nơi đây.
Vì khi đến gần
hơn thay,
Để nhìn thấy
được sự này rõ hơn.
Nỗi đau khiến
nước mắt tuôn,
Dường như họ
mặc áo lông dê già.*
Người nọ đỡ
vai ngưởi kia,
Tất cả tựa
vách bên rìa đi lên. 60
Giống như người
mù ăn xin,
Thiếu thốn mọi
thứ, sống ăn nhờ người.
Người này dựa
người kia thôi,
Gợi lòng thương
hại kẻ đi qua đường.
Xót thương không
chỉ lời xin,
Mà bằng ánh
mắt tội tình giúp cho.
Ánh dương chẳng
đến kẻ lòa,
Cũng như thế,
nắng chan hoà đến đây,
Những linh hồn
tội nơi này,
Một sợi dây
thép xuyên mi khâu chùm, 70
Như người bắt
chim cắt hoang,
Họ không muốn
nó trên cành đậu yên.
Dường như xúc
phạm tấm lòng,
Tôi trông thấy
họ, họ không thấy mình.
Tôi quay sang Thầy
uyên thâm,
Người hiểu
ý nghĩa, tôi im lặng vì.
Không đợi hỏi,
người giải lời :
-" Hãy trò chuyện
họ, ngắn thôi rõ ràng."
Virgilio bước
cạnh bên,
Nơi sườn núi
hiểm dễ dàng ngã rơi, 80
Không bờ chống
đỡ các nơi,
Những hồn sùng
đạo ở thời bên nao.
Đường khâu khủng
kiếp ép đau,
Đôi má ướt
đẩm, lệ trào hai bên.
Hướng về họ
: -"Hỡi linh hồn,
Sẽ thấy chắc
chắn ánh dương sáng ngời.
Điều duy nhất,
ước mơ thôi,
Cầu ân huệ
Chúa tan rời bợm nhơ.
Lương tâm trong
sáng để rồi,
Dòng sông ký
ức rạng ngời trong xanh. 90
Nói tôi điều
may an lành,
Có ai trong nhóm,
linh hồn La Tinh,
Thật là tốt,
nếu tôi quen."
-" Hỡi anh em,
chúng ta cùng công dân,
Thành phố thực,
có phải rằng,
Ở trong nước
Ý mà lòng lạ xa."
Thoảng nghe câu
trả lời qua,
Đến từ một
chổ xa xa tôi nhìn,
Tôi đến để
nghe rõ hơn,
Thấy trong nhóm
họ, một hồn đợi trông. 100
Và nếu ai hỏi
: -"Gì chăng."
Hất hàm, hồn
hỏi như anh mù lòa.
Tôi rằng : -"Hồn
lên đây thời,
Phải anh là kẻ
trả lời tôi chăng ?
Xin biết quê quán,
tính danh."
-"Tôi Siena đến
cùng hồn đây nơi.
Các hồn hối
hận tội đời,
Khóc cầu Chúa
xót chúng tôi chứng lòng.
Tên Spia dù chẳng
khôn ngoan.*
Tôi vui trước
những tai ương mọi người. 110
Hơn cả hạnh phúc
của tôi,
Để người không
nghĩ rằng tôi dối lừa,
Xin nghe tôi có
điên rồ,
Khi đời tôi buổi
xế tà tháng năm.
Khi đồng hương
ở gần Colle,*
Rơi vào tay kẻ
thù gần sắp nguy,
Tôi cầu Chúa
điều muốn này,
Cho họ thất bại,
đắng cay lao vào.
Một cuộc tháo
chạy đớn đau,
Nghe tin tôi thấy
biết bao vui mừng. 120
Ngẫng lên trời,
mặt bất nhân,
Hét lên với
Chúa, ta không sợ ngài.
Giống như chim
sáo lặng tờ,
Cuối đời tôi
muốn thuận hoà ấy thôi.
Với Chúa bổn
phận của tôi,
Hình phạt chưa
dứt thì thời xãy ra.
Pie Pettinaio lại
nhớ ta,*
Trong lời cầu
nguyện xin qua thánh thần.
Nhận lo tôi bởi
lòng nhân.
Người lả ai
lại tỏ lòng hỏi han." 13
-"Số phận tôi,
mắt mở toang,
Và vẫn còn
thở, vẫn còn nói năng.
"Mắt bị mờ
mất" đôi lần,
"Trong thời gian
ngắn cũng không nặng gì.
Tội nhìn đố
kỵ, muốn chi.
Vốn hơn nỗi
sợ sân si tâm hồn.
Bởi vòng
tầng dưới, tội hình.*
Thấy gánh nặng
vẫn đè mình, nặng tôi."
Hồn rằng : -"Ai
dẫn dắt người,
Đến đây giữa
chúng tôi rồi xuống thôi. ? " 140
Và tôi : -"Người
dẫn không nói lời."
Tôi vẫn còn
sống, muốn tôi nhắn giùm.
Linh hồn tôi được
huệ ân,
Khi tôi chưa chết,
về trần gần đây."
-"Ồ ! điều
mới lạ nghe này,"
Hồn rằng : |
Phúc lớn Chúa Trời thương anh,
Giúp tôi lời
nguyện chân thành,
Mong người điều
thiết tha xin khẩn cầu.
Nếu đến Toscana
khi nào,
Hãy đem tin tốt
tôi vào mẹ cha. 150
Thấy họ trong
dân huyễn mơ,
Cảng Talamone đánh
mất giờ ước mong.*
Hy vọng Diana thỏa
lòng,*
Nhưng các đô
đốc mất phần nhiều hơn.
CHÚ THÍCH:
29. "Rượu hết
rồi đây". "Vinum non habent" tiếng La-tinh. Lời Đức Mẹ
Marie nói trong bữa tiệc Cana, đã thúc đẩy Jésus làm
phép lạ đầu tiên, biến nước thành rượu.
33. " Tôi là Oreste"
Khi Orete đến Argos với người bạn là Pylade, để
trả thù cho cha là vua Agamemnon bị mẹ và Egistre giết chết,
khi trở về sau chiến thắng thành Troie. Họ bị khám
phá và bị bắt. Pylade tự nhận mình là Oreste để
chịu cực hình cho bạn.
57. Áo lông dê
già. Nguyên tác tiếng Ý dùng Ciliccio do từ Latinh cilicium
để chỉ một thứ vải dệt bằng sợi lông dê rất
cứng ở Cilicie miền Nam Thổ Nhỉ Kỳ vùng thuộc Châu
Á. Các nhà tu hành mặc áo này để tự hành xác.
109. Sapia khôn
ngoan. Ở đây chơi chữ khôn ngan tiếng Ý là savio, savia
(tính từ). Tên là Sapia về âm gần với động từ
sapere tiếng Ý, có nghĩa là biết, hiểu biết. Do đó
âm hồn này đã nói : "Tôi không khôn ngoan dù tên tôi
là Sapia". Sapia là cô của Provenzano Salvani.
115-116. Kẻ
thù : ngày 8 tháng 6 năm 1269, người Firenze phái Guelfe tấn
công đánh tan tác quân Gibelin ở Siena tại
Colle di Val d ́ Elsa. Sapia cực kỳ vui sướng về sứ
thất bại của đồng hương.
127. Pier Pettinaio
: ở Campi gần Chianti, mở một hiệu bán lược tại
Siena. Do đó mà có biệt danh Pettinaio (thợ thủ công
làm lược) sống đến 109 tuổi, nổi tiếng về lòng
nhân từ.
137. Vòng tầng
dưới : tầng dành cho kẻ kiêu ngạo. (Tỉnh Thổ XI,
XII)
152: Talamone: Một
thị trấn ở bờ biển Toscana, mà người Siena mua năm
1308 với 8000 florins vàng, định xây dựng một cửa biển
thương mại mở ra biển Tirreno.
153. Diana; tên con
sông, nguồn nước ngọt vùng này. Talamone và Diana gây
ra mâu thuẫn sâu sắc giữa hai thành phố́ Siena và Firenze.
TĨNH
THỔ
THI
CA KHÚC XIV
|
Tầng
thứ hai. Những kẻ đố kỵ (phần cuối) Guido del
Duca và Rinieri da ́ Calboli Sự suy thoái của thung lũng
Val d ́ Arno và Romagne. Những trường hợp đố kỵ bị
trừng phạt. Nhửng tiếng nói huyền bí trên không. Virgilio
cảnh báo.
|
-"Kẻ nào vòng
quanh núi ta,
Trước khi cái
chết cánh đà bay lên.
Mắt mở nhắm
theo ý mình,
Tôi không được
biết, anh không một mình."
Hãy hỏi xem, cậu
ở gần,
Hãy chào tử
tế để anh tỏ lòng."
Hai hồn nghiêng
đầu thì thầm,
Bên phía tay phải,
đang bàn về tôi.
Một hồn ngẫng
nhìn hỏi lời:
-"Ôi ! hồn của
kẻ chưa rời xác thân, 10
Mà trời cao cũng
đi lên,
An ủi tôi với
chân tình kể tôi.
Từ đâu đến,
người là ai ?
Chúng tôi kinh
ngạc, ơn trời được ban.
Một điều chẳng
ai, chưa từng."
Tôi rằng : -"Xuyên
chảy nửa vùng Toscana,
Dòng suối khởi
nguồn Falterona.*
Chảy được trăm
dặm vẫn chưa thoả lòng.
Từ suối đó,
tôi sinh thành.
Tôi là ai, nói
cũng không ích gì. 20
Chẳng có danh
tiếng tên tôi."
-"Nếu rằng tôi
hiểu được thời ý anh.
Chút thông minh,
hiểu được rằng :
Điều anh muốn
nói phải dòng Arno."
Kẻ khác : -"Sao
không rõ cho,
Sao anh còn dấu
chi hờ tên sông,
Như điều khủng
kiếp chi bằng ? "
Và hồn đã
được tỏ thông trả lời:
"Tôi không biết,
nhưng đúng thôi,
Sông nơi thung lũng
chết rồi cái tên. 30
Bởi đầu nguồn
đỉnh núi Alpes
Nhô lên cao quá,
tách nguồn Peloro.
Một vài điểm,
đỉnh vượt qua.
Đến dòng xong
trả nước vừa chảy xuôi.
Mà trời vừa
hút biển khơi,
Nơi các sông lớn,
nhận rồi mang đi.
Xa đức hạnh
như thù chi,
Hoặc như rắn
rết, xấu vì địa phương,
Hay bởi tập
quán bất lương,
Dân cư khốn nạn
của thung lũng này. 40
Biến đổi bản
chất xưa nay,
Như Circé hóa
phép thành bầy lợn chăn.*
Lợn bẩn thỉu,
hạt sồi ăn,
Hơn là thực
phẩm dành riêng cho người.
Nó sinh trước
khốn khổ đời,
Để rồi chảy
xuống gặp nơi "chó cắn càn"*
Thích gây sự
hơn sức mình,
Khinh khỉnh cái
mũi kênh kênh quay nhìn.
Thác rồi đến
thác, mạnh dòng,
Dòng sông thảm
hại, đáng nguyền rủa thôi ! 50
Gặp chó, giả
sói hình hài,*
Khi nó chảy xuống
bể hồ thẳm sâu;
Gặp lũ cáo
đầy mưu mô,*
Chúng chẳng còn
sợ, chẳng mưu nào chừa.
Tôi nói cho mọi
người nghe,
Sẽ tốt cho họ
nhớ về, ngày sau."
Một hồn chân
thật nhắc nào:
"Tôi thấy cháu
hắn trở thành chó săn.
Của những con
sói bên dòng.
Của sông hoang
dã người kinh hãi hùng. 60
Bán thịt họ,
lúc sống nhăn,
Để rồi hắn
giết như con thú già.
Hại mạng người,
danh hắn nhơ,*
Hắn tray đầy
máu, rừng dơ thảm sầu.
Để như thế,
ngàn năm sau,
Rừng không còn
thể xanh màu như xưa."
Như tin đau đớn
mới đưa,
Mặt hồn xúc
động khi vừa lắng nghe.
Mối nguy nan nơi
đâu về,
Giống như tôi
thấy hồn kề lắng tai, 70
Hướng hồn kia
hồn bi ai,
Khi nghe ra được
đôi lời xót xa.
Hồn người này
nhìn hồn kia,
Khiến tôi muốn
biết được ra tên hồn.
Lời tôi mong muốn
thật lòng,
Linh hồn đã
nói tiếp rằng như sau :
-"Vậy người
thúc dục tôi sao,
Cái việc người
chẳng muốn nào với tôi.
Chúa Trời muốn
rạng rỡ người,
Ơn Ngài hà tiện
chi lời nói ta. 80
Biết ta tên Guido
del Duca,*
Dòng máu nóng
cháy vì là ghét ganh
Khi thấy ai vui
sướng hơn,
Mặt ta tái mét,
không dằn giận theo,
Ta gặt cái ta
đã gieo,
Ôi ! giống người
hỡi tại sao tim mình,
Lại xua đuổi
mọi đồng hành,
Rinier ông ấy
huy hoàng vinh danh.*
Gia tộc Calboni
ai bằng,*
Kẻ thừa kế
được tiếng danh giống dòng. 90
Không chỉ ông
lụn tàn dần,
Giữa sông Pô,
núi biển còn Reno.
Của cải thật
cần, niềm vui.
Vì trong vùng
đó sinh sôi mọc đầy,
Cây độc hại,
muộn màng thay !
Đến nỗi quá
muộn để gây trồng gì.
Đâu người tốt
Lizo cùng Arrigo Mainardi*
Pier Traversaro, Guido
de Carpigna,*
Ôi dân Romagnoli,
con hoang gọi là.
Một Fabbro ở
Bologna sinh thành.* 100
Bernardin di Fosco,
Faenza nơi sinh.*
Cây cao sang nẩy
hạt hèn yếu non,
Tôi khóc Toscana
chớ ngạc nhiên.
Guido de Prata nhớ
lại ưu phiền xót xa,*
Và Ugolino sống
với ta.*
Federigo Tignoso và
đoàn quân,*
Traversara và Anastagi
gia trang.*
Hai gia tộc
lớn lụn tàn nay thôi,
Giai nhân, hiệp
sĩ, sầu vui,
Dạy thương yêu
với phép đời cao sang. 110
Nay chỉ sinh kẻ
ác tâm,
Bretinora hỡi,
sao chẳng lòng trốn đi ?*
Gia đình người
đã đi rồi,
Và nhiều người
khác trốn nơi tội tình.
Bagnacaval đúng
chẳng sinh,*
Castrocaro sai quấy,
Conio còn tệ hơn.
Khi vội làm bá
tước hèn,
Tộc Pagan
đúng "con quỷ" rời ra đi,*
Nhưng chẳng bao
giờ sớm thôi,
Nên không để
lại tiếng đời sáng trong. 120
Ôi Ugolin de ́ Fantolin
mang danh,*
Chắc chắn là
sẽ suy vong lu mờ.
Và không còn
ai đợi chờ,
Bạn Toscana hỡi,
bây giờ hãy đi."
Tôi thích khóc
hơn nói gì,
Cuộc trò chuyện
đã nghẹn vì con tim.
Tôi biết đến
các hồn linh,
Nghe chúng tôi
bước trong lòng lặng thinh.
Làm chúng tôi
tin con đường,
Từ lên phía
trưởc sẽ thành cô đơn. 130
Giống như sấm
sét không trung,
Bỗng một tiếng
nói vang lừng trước tôi.
-"Hắn giết ta,
sẽ biết thôi."
Rồi lặng đi,
sấm sét rồi dần tan.
Như mây lập tức
xé màn,
Khi thính giác
được an lành nghỉ ngơi.
Một tiếng khác
vang vọng trời,
Tưởng rằng
có sấm tiếp nơi sấm nào.
-"Tôi Aglauro, thành
đá sao ?*
Bấy giờ tôi
ép sát vào nhà thơ. 140
Tôi đưa chân phải,
bước hờ.
Không gian phẳng
lặng như tờ bốn bên.
Thầy rằng: -"Tiếng
hãm cứng thanh,
Giữ con người
lại ở trong bờ cùng.
Nếu người cắn
câu mồi ăn,
Thì kẻ thù cũ
kéo lên phía mình.
Cái hãm ít dùng
gọi tên,
Trời nhắc ta
lại xoay vòng chung quanh.
Phơi bày vẽ đẹp
vĩnh hằng.
Mắt ta nhìn mãi
đất bằng mà thôi, 150
Ngài thấy tất
cả, trừng phạt người ."
CHÚ THÍCH:
17. Falterona: Một
đỉnh núi Appennino thuộc Toacana khởi nguồn dòng Arno.
41. Circé: (Phù
Lê) tiên nữ phù thủy trong Sử thi Odyssée thi hào
Homère biến các bạn đồng hành Ulysse vì tham ăn hoá
thành lợn, nhờ Ulysse dùng mưu cứu thoát, cải hoá
Circé thành hiền từ giúp mọi người trong thuyền Ulysse.
Từ câu thơ này Dante đã kích gay gắt dân cư và các
quý tộc Guidi thung lũng Casentino.
46. Des roquets, les
Arétins, có nghĩa "chó sủa cắn càn", phương ngữ
trong vùng.
51. Những con chó
tự làm chó sói : Ám chỉ những người dân Firenze tham
lam và đầy tham vọng.
53. Con cáo
đầy mưu mô : ám chỉ dân Pisans.
63. Nhơ danh : Fulcieri
de Calboli nhà độc tài Firenze năm 1303 là một người
hung dữ tàn bạo.
81. Guido del Duca
quý tộc Ravenna thẩm phán trong nhiều thành phố
Romagne: Imola, Faenza, Rimini, Ravenna.
88. Rinier: tức
Rinieri de Calboli. Tổng trắn Faenza năm 1247 và Ravenna năm
1265, bị chết trong cuộc chiến giữa các công xã.
97. Lizio: Lizio di
Valbona, thuộc phe Guelfi giúp Rinieri de Calboli chống lại phe
Ghibellini của Forli.
Arrigo Mainardi: bạn
của Guido del Duca có tiếng khôn ngoan và phóng khoáng.
Pier Traversaro. thuộc
gia tộc nổi tiếng ở Ravenna, phái Ghibellini tước Quận
công. Lãnh chúa Ravenna.
Guido di Capigna;
Tổng trấn Ravenna năm 1251 có tiếng độ lượng và
nhân hậu.
100. Fabbro dei Lambertazzi
thủ lĩnh phái Ghibellini ở Bologna và Romagna, làm Tổng
trấn Viterbo, Pistoia, Faenza, Pisa có tiếng nhà chính trị
khôn khéo.
Bernardino di Fosco
xuất thân bình dân do tài năng mình trở thành người
bảo vệ thành phố Faenza chống Federico II năm 1240. Tổng
trấn Faenza năm 1248, rồi Pisa, Siena.
104. Guido da Prata
gốc Prata, thuộc Faenza.
105. Ugolino d ́
Aggo gia đình quý tộc Toscana sống ở Romagna.
106. Federigo Tignoso.
Fédéric le Teigneux, người độ lượng, giao thiệp rộng,
có mái tóc nâu đẹp, bị mang danh là ông nhuộm tóc.(Teigneux)
binh đoàn của ông, nghĩa là nhóm bạn thân đông đúc
của ông.
108. Traversara và
Anastasi gia đình quý tộc ở Ravenna.
112. Bretinoro: lâu
đài ở Romagna chỉ chủ nhân một dòng họ, nổi tiếng
lịch thiệp phóng khoáng.
115, Bagnacavallo.
Một thị trấn ở giữa Lugo và Ravenne, do các lãnh chúa
Malvicini cai trị.
Castrocaro. Lâu đài
ở thung lũng Montone.
Conio: ở gần
Imola.
120. Pagan:
Lãnh chúa Faenza, "ra đi" là chết.
đây là Maghinardo
da Susinna có biệt danh "con quỷ."
121. Ugolino dé
Fantolin: quý tộc ở Faenza.
132. Từ khổ
thơ này Dante nói đến các tiếng huyền bí trong không
trung, cảnh cáo các âm hồn.
139. Aglauro : con
gái Cecrops vua Athènes, ngăn cản mối duyên Mercurio và chị
là Erse nên bị hoá thành đá.
Vòng
tầng núi thứ hai lên tầng thứ ba. Thiên thần khoan dung
xuất hiện. Việt Sinh giảng sự phân chia của cải thế
gian và trên trời.
Vàng núi thứ
ba. Những kẻ giận dữ. Những tấm gương khoan dung : Marie,
Pisistrate, Thánh Etienne.
|
Bao thời kinh tối
đến ngày,
Trái đất vẫn
cứ chuyển xoay bao vòng.
Như sở thích
một trẻ con,
Dù bao thời khắc
sáng trưng tới chiều.
Đường mặt
trời tiếp tục theo,
Kia kinh buổi chiều,
nay mới nửa đêm.*
Chiếu thẳng
vào mặt, ánh dương,
Vì chúng tôi
đã nhiều vòng chung quanh.
Để thẳng đến
trời hoàng hôn.
Nặng đè đôi
mắt, chói chang nắng tà. 10
Ánh sáng rực
rỡ bao la,
Khiến tôi sờ
sững điều chưa rõ nhìn.
Đưa tay che vòm
mi cong,
Làm ô che chắn
một vầng chói chang.
Cho ánh sáng được
nhẹ nhàng,
Như từ mặt
nước, mặt gương chiếu vời.
Một tia sáng
như trước soi,
Cũng được chiếu
hắt lên thời cách trên.
Khi chiếu xuống
chệch ánh sang,
Như dây dọi với
đá bằng, thẳng buông. 20
Kinh nghiệm, nghệ
thuật chứng minh.
Cũng như vậy
đó tôi nhìn nắng soi.
Tia khúc xạ trước
mặt tôi,
Mắt tôi vội
lẫn tránh nơi ánh trời.
-"Cái gì ?"
cha dịu hiền lời :
"Con không che chắn
được nơi mắt này.
Chống lại ánh
sáng đến đây.
Con ơi ! Chớ ngạc
nhiên vì chói chang.
Bởi do Trời."
Thầy rằng :
Đó là thần
sứ mời mừng chúng ta. 30
Thời gian sắp
đến xãy ra,
Những điều
thích thú chẳng là nhọc công.
Tạo hoá chuẩn
bị cảm thông,"
Chúng tôi theo
kịp thiên thần phép ban.
Người nói với
giọng vui hơn.
Vào đây thềm
đá đỡ dần khó khăn.
Trước khi rời,
chúng tôi lên,
"Sung sướng thay
kẻ khoan dung." ca rằng.*
"Trong chiến thắng
hãy vui mừng". *
Thầy và tôi
chỉ hai cùng đi lên. 40
Tầng cao vừa
đi nghĩ rằng :
Cũng cần tranh
thủ lời răn của Thầy.
Quay phía Thầy,
tôi hỏi ngay :
"Hồn Romagna ý
muốn gì thế kia ?
Lời đồng hương
và đuổi xua"
Thầy rằng :
-"Anh đã nhận ra thiệt thòi,
Chớ ngạc nhiên
lỗi nhất đời,
Anh chê trách nó
hồn người đỡ đau.
Vì ước muốn
luôn có mục tiêu,
Sẽ giảm được
nếu ít nhiều phân chia. 50
Lòng đố kỵ,
tiếng thở dài,
Tình yêu đối
với cõi trời tối cao.
Những ước mơ
hướng thượng nào,
Trong lòng người
đó, có đâu sợ là.
Vì trên cao nói
: "Của chúng ta."
Mỗi người càng
được tăng gia của tiền.
Tình yêu càng
nồng nhiệt hơn."
-"Còn lâu con mới
được an lòng này."
Tôi rằng : "Bắt
đầu đổi thay,
Nảy sinh tâm trí
nhiều nghi ngại lòng. 60
Thế nào tài
sản chia phân,
Nhiều người
nắm giữ lại thành giàu lên ?
Hơn vài người
nắm giữ riêng ?"
Thầy rằng: -
"Con cứ luôn luôn trong vòng,
Tư tưởng con
về việc trần,
Chỉ nhận tăm
tối ngoài vòng chân quang !
Của vô tận,
khó tả nên,
Từ cao nhanh đến
với tình yêu thương.
Như tia sáng tới
ánh gương,
Càng nhiều nồng
nhiệt thì càng hiến dâng. 70
Càng mở rộng
lòng từ tâm,
Giá trị vĩnh
cửu lại càng lớn hơn.
Trên cao tha thiết
linh hồn,
Yêu nhiều của
cải, người càng yêu hơn.
Được đáp ứng
tựa soi gương,
Nếu lời ta chẳng
làm con bằng lòng.
Gặp Bích Chi
sẽ giải thông.(Béatrice)*
Giải điều con
hỏi, còn thêm nhiều điều.
Hãy nhanh lên xóa
sớm hơn,
Năm chữ còn
lại ở trên trán này. 80
Chỉ biến mất
đau đọa đày."
Tôi đang muốn
nói: lời Thầy sướng vui.
Thấy mình lên
tới trên rồi.
Lòng ham đôi mắt
khiến tôi lặng nhìn.
Và tôi cảm thấy
bỗng nhiên,
Bị lôi cuốn
bởi siêu nhiên cái nhìn.
Thấy đám đông
trước ngôi đền,*
Mội phụ nữ
trước cửa lên dịu dàng.
Của người mẹ
: "Con yêu thương."
Sao con cư xử
ta nên nỗi này. 90
Cha con và ta khổ
thay,
Chúng ta đã phải
vô cùng khổ công."*
Cái tôi chợt
biến mất tăm,
Một phụ nữ
khác hiện hình tiếp theo,
Đôi má nước
mắt đầm đìa,
Như từ buồn
bực xấu xa sinh thành.
Bà rằng : -"Ông
vua kinh thành,*
Mà tên đã khiến
các thần cải tranh.
Nơi tỏa sáng
khoa học mọi ngành.
Trả thù đi cánh
tay hèn nhớp nhơ. 100
Ôm con gái ta,
Pisistrate ơi."
Đức vua vẻ mặt
hiền từ bao dung.
Trả lời bà
với từ tâm :
-"Làm gì với
kẻ phạm nhân tội tình ?
Nếu kết án
người yêu thương,
Tôi thấy kẻ
nóng lên cơn giận rồi,
Ném đá giết
chết chàng trai,
Và rồi hò hét
những lời : "Giết đi !"*
Tôi thấy ngã
xuống đất này,
Tấm thân nặng
trĩu chết ngay tội tình. 110
Mắt còn mở
nhìn trời xanh,
Cầu đấng tối
thượng mở lòng xót thương,
Tha tội kẻ hành
hạ mình,
Với một dáng
vẻ gợi lòng thành tâm.
Khi trí óc tôi
từ cõi trên,
Trở về sự
vật trong chân thật rồi,
Biết điều lầm
chẳng đánh lừa.
Thầy hướng
dẫn cũng đã vừa đến tôi,
Như qua một giấc
mộng dài,
Rằng : -"Con có
vẻ như người long chong. 120
Con đã đi nửa
dậm đường,
Mắt mờ phờ
phạc, chân mềm đó đây.
Như người buồn
ngủ, rượu say."
-"Ôi cha yêu, muốn
nghe nay những lời,
Con sẽ kể điều
thấy thôi,
Làm mất năng
lực của đôi chân trần."
Thầy : -"Dù trăm
mặt nạ mang,
Cũng không một
ý nghĩ thường của con,
Dù nhỏ, dấu
được ta chăng ?
Những điều
con thấy để ngăn cản lòng. 130
Tim con chối từ
an bình,
Chẳng từ dòng
nước vĩnh hằng đến sao ?
Ta không hỏi:
"Con ra sao ?"
Như người nhìn
mắt mà nào thấy chi,
Thân xác như bất
tỉnh đi,
Ta hỏi thức tỉnh
tức thì chân thôi,
Như thúc dục
kẻ nhát lười,
Chậm biết
sử dụng thức thời nhận ra."
Chúng tôi chăm
chú chiều tà,
Trong chừng mực
mắt xuyên qua để nhìn. 140
Tia nắng rực
rỡ chiều buông,
Rồi dần dần
bóng khói sương mịt mùng.
Tiến về tối
đen màn đêm,
Chẳng còn một
chổ để còn ẩn thân,
Mắt không thấy
khí trong lành. 145
CHÚ THÍCH :
6. Nay mới nửa
đêm : Jésusalem ba giờ trước giữa trưa. nước Ý nửa
đêm.
38. Beati misericordes.
Thánh Kinh Mathieu V.
Lòng khoan dung
tha thứ đối lập với tính đố kỵ ghen ghét.
39."Trong chiến
thắng hãy vui mừng" : "Toi qui vaincs, réjouis-toi". Đoạn
thứ hai Phúc Âm. Thánh.
45. Âm hồn Romagna
tức Guido del Duca.
78. Béatrice. Bích
Chi cô gái nhỏ Dante yêu thương từ năm 9 tuổi bị
chết sớm.
87-93 Một ngôi
đền: nó đến đền Jésusalem. Cậu bé Jésus được
tìn thấy giữa các nhà thông thái. Đức Nẹ Maria tìm
cậu suốt ba ngày, nhưng khi gặp lại vẫn điềm tĩnh
mà không nổi giận.
Khúc này nêu
lên các tấm gương về lòng khoan dung và tha thứ.
94. Một phụ nữ
khác: đây là hoàng hậu vợ của Pisistrato (Pisistrate).
Vua thành Athènes, nơi tỏa sáng các ngành khoa học, triết
học.. từ chối lời cầu của vợ trừng phạt chàng
trai ôm hôn con gái.
108."Giết đi"
nói đến chuyện thánh Etienne (Santo Stefano) vị thánh tử
đạo đầu tiên bị người Pharisien ném đá chết.
|
|