Bài
viết Song Ngọc, Dòng Nhạc Của Một Thời Để Nhớ của tôi
vào Hè 2018. Khi viết bài nầy, chúng tôi đã gọi điện
thoại trò chuyện và email cho nhau. Tôi nhận được những
tuyển tập ca khúc của anh để dẫn chứng chính xác. Khi viết
về nhạc sỉ, ca sĩ, tôi vào YouTube để thưởng ngoạn dòng
nhạc và lời ca để tạo thêm nguồn cảm hứng. Với nhiều
ca khúc của anh trước năm 1975 viết về lính khá quen thuộc,
và ca khúc sau nầy ở hải ngoại, tôi đã nghe nhiều lần,
rất thích "Hà Nội Ngày Tháng Cũ".
Đoạn kết viết về ca khúc
nầy:
"Viết về Hà Nội của thuở
"ba
mươi sáu phố phường, ngàn năm văn vật" qua các ca khúc
thời tiền chiến vẫn tuyệt vời đã in sâu trong lòng người
thưởng ngoạn. Song Ngọc của dòng An Giang đã sáng tác hai
ca khúc nói về Hà Nội, ca khúc Nhớ Em Hà Nội:
"Một người con gái
Hà Nội
Bên bờ Hồ Tây, se sắt
tim buồn
Chiều vào thu, heo may hắt
hiu
Mắt em lạnh đầy, mắt
em lạnh đầy
... Hà Nội mùa thu, sương
lam giăng mắc
Liễu buồn mong chờ, mù
bóng thu sang
Trời đã vào thu, ai đi
viễn khơi
Có nhớ thu xưa, nhớ em
Hà Nội".
Ca khúc nầy không được nổi
tiếng bằng ca khúc Hà Nội Ngày Tháng Cũ khi sống ở hải
ngoại, rất hay từ lời ca cùng giai điệu.
"Hà Nội ngày tháng
cũ
Có bóng trăng thơ in trên
mặt hồ
Hà Nội ngày tháng cũ
Có tiếng oanh ca bên bờ
tường vi
... Mùa Thu ngày ấy ta bên
nhau
Ai ra đi mà không nhớ về
Hồ Gươm mù tối gương
xưa
Nhớ hàng Bạc, nhớ qua
hàng Đào
Nhớ cơn mưa phùn chạy
ngang thành phố
Bên em cùng đội mưa mà
đi
Đội mưa mà đi... mà đi
... Hà Nội còn sống mãi
Chiếc ao xanh lam áo trắng
nghiêng nghiêng mặt hồ
Chiếc lá cô đơn lang thang
trôi trên vỉa hè
Giờ đâu xa vắng... mây
chiều".
Tôi mê ca khúc nầy, lần đầu
với tiếng hát Sĩ Phú rồi đến nhiều ca sĩ khác, nghe không
biết bao nhiêu lần nhưng vẫn thấy hay. Có lẽ giữa anh và
tôi cảm nhận giống nhau nơi chốn xa lắc xa lơ nầy.
Qua lời kể của bố vợ, năm
1973 ở Đà Lạt tôi viết bài Hà Nội, Giấc Mơ Mịt Mù để
tặng đứa con trai đầu lòng nhớ về quê ngoại. Bài viết
đăng trên đặc san Ức Trai của trường Đại Học CTCT Đà
Lạt. Nhà thơ Tô Kiều Ngân (Thiếu Tá Lê Mộng Ngân, Chủ
Bút đặc san) cảm nhận và chọn những ca khúc viết về Hà
Nội cho chương trình văn nghệ (2 kỳ) trên đài phát thanh
Đà Lạt.
Quản đốc đài phát thanh Đà
Lạt là nhà thơ Hoàng Anh Tuấn, với nhà thơ nầy "Hà Nội
yêu, anh vẫn yêu muốn khóc. Mấy chục năm, xa đến mấy nghìn
năm... Hà Nội yêu, áo lụa ngà óng ả. Thoáng khăn san nũng
nịu với heo may... Hà Nội yêu, đẹp Trưng Vương mái tóc.
Chiếc kẹp nghiêng, ba lá nép vào nhung". Và, sau nầy được
nhiều người gọi là nhà thơ của Hà Nội như tập thơ Yêu
Em, Hà Nội của ông.
Nếu lúc đó có ca khúc nầy
thì hình ảnh xa xưa của thuở "vang bóng một thời"
mà Song Ngọc gợi nhớ "Hà Nội người có nhớ. Tháp Bút
chơ vơ liễu xanh vật vờ. Hà Nội người có nhớ. Hương
lan vương vương bên hồ Thuyền Quang...". Với một thời
đáng yêu qua ngòi bút Thạch Lam (Hà Nội Ba Mươi Sáu Phố
Phường), Nguyễn Tuân (Vang Bóng Một Thời), Vũ Bằng (Thương
Nhớ Mười Hai), với "Đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm"
(Quang Dũng), Hà Nội cổ kính với thiên nhiên hữu tình của
thời xa xưa rất nên thơ. Nhạc sĩ miền Nam chưa ra Hà Nội
nhưng "gợi" lại ngày tháng cũ với niềm tiếc nhớ vì hình
ảnh thơ mộng đó đã tan theo thời gian!
Khi tôi nói với anh, ca khúc
Hà Nội Ngày Tháng Cũ quá tuyệt. Anh nói, vì có vợ Hà Nội
chứ gì. Tôi hỏi, còn anh?. Anh cười ha hả... bọn mình, thằng
nào không lãng mạn nhưng vẫn chung tình cho đến cuối đời".
Từ thời học sinh nơi phố
cổ Hội An, bài thơ về 36 phố phường trong Việt Nam Thi Văn
Hợp Tuyển của GS Dương Quảng Hàm mô tả phố cổ Hà Nội:
"Rủ nhau đi chơi khắp long
thành
Ba mươi sáu phố rành rành
chẳng sai.
Hàng Bồ, Hàng Bạc, Hàng Gai
Hàng Buồm, Hàng Thiếc, Hàng
Bài, Hàng Khay
Mã Vĩ, Hàng Điếu, Hàng Giày
Hàng Lờ, Hàng Cót, Hàng Mây,
Hàng Đàn
Phố Mới, Phúc Kiến, Hàng
Than
Hàng Mã, Hàng Mắm, Hàng Than,
Hàng Đồng
Hàng Muối, Hàng Nón, Cầu
Đông
Hàng Hòm, Hàng Đậu, Hàng
Bông, Hàng Bè
Hàng Thùng, Hàng Bát, Hàng
Tre
Hàng Vôi, Hàng Giấy, Hàng
The, Hàng Gà
Quanh đi đến phố Hàng Da
Trải xem phường phố thật
là cũng xinh
Phồn hoa thứ nhất Long Thành
Phố giăng mắc cửi, đường
quanh bàn cờ
Người về nhớ cảnh ngẩn
ngơ
Bút hoa xin chép nên thơ lưu
truyền".
Từ đó, 36 phố phường Hà
Nội..., câu thơ dân gian ấy trở thành quen thuộc. Và, lịch
sử nơi chốn đó vào thời kỳ vua Lý Công Uẩn xuống chiếu
dời đô về Đại La (1010) đặt tên Kinh đô là Thăng Long,
thủ đô chia làm 2 khu vực: Khu vua ở và thiết triều gọi
là Thăng Long Thành và khu dân cư nơi làm ăn buôn bán của
mọi tầng lớp sĩ nông công thương, dân quê gọi là phố
Kẻ Chợ vì mỗi phố sản xuất và bán một thứ sản vật
nổi tiếng. Khu dân cư này cũng có thành bao quanh gọi là Thăng
Long ngoại thành.
Đến năm 1014 đổi là Nam Kinh.
Sang đời Trần đổi là Trung Kinh, có 61 phường. Đến đời
Lê, tổ chức lại thành 36 phường... Theo dòng thời gian đến
thế kỷ thứ 18, thương nhân các nước đến nơi đây làm
ăn buôn bán nên 36 phố phường sầm uất.
Hà Nội xa xưa của xứ "ngàn
năm văn vật" được ghi vào thơ văn trang trải với tha
nhân khá nhiều từ đầu thế kỷ XX. Trong thi tập Lỡ Bước
Sang Ngang của Nguyễn Bính (Hương Sơn, 1940)
"Hà Nội ba mươi
sáu phố phường,
Lòng chàng có để một
tơ vương.
Chàng qua chiều ấy qua chiều
khác,
Góp lại đường đi: vạn
dặm đường.
...
Hà Nội ba mươi sáu phố
phường,
Lòng chàng đã dứt một
tơ vương,
Chàng qua chiều ấy qua chiều
khác,
Có một người đi giữa
đám tang"!
Nhà thơ Nhất Tuấn bày tỏ Những
Vần Thơ Nhớ Nhung Hà Nội sau thời gian di cư vào Nam:
"Bao năm qua tôi vẫn
cứ mong chờ
Ngày trở lại nẻo đường
thành phố cũ
Ở miền Nam có nhiều đêm
không ngủ
Nhớ vô cùng Hà Nội của
ngày xưa
Đường Cổ Ngư còn những
cảnh nên thơ
Hồ Tháp bút nước xanh
hay ngả đục
Những nẻo phố xưa có
còn tấp nập
Trường Trưng Vương còn
vạt áo lam bay..."
Vào thập niên 60, với các ca
khúc viết về Hà Nội, thấp thoáng tên gọi hay hình bóng
người tình nhưng cũng hình dung cả khung trời,điển hình
như:
Hướng về Hà Nội của nhạc
sĩ Hoàng Dương
"... Hà Nội ơi, hướng
về thành phố xa xôi
Ánh đèn giăng mắc muôn
nơi, áo màu tung gió chơi vơi
Hà Nội ơi, phố phường
dài ánh trăng mơ
Liễu mềm nhủ gió ngây
thơ, thấu chăng lòng khách bơ vơ..."
Ca khúc nổi tiếng nhất là Giấc
Mơ Hồi Hương của nhạc sĩ Vũ Thành
"Lìa xa thành đô
yêu dấu, một sớm khi heo may về
Lòng khách tha hương vương
sầu thương
Nhìn "em" mờ trong mây khói,
bước đi nhưng chưa nỡ rời
Lệ sầu tràn mi, đượm
men cay đắng biệt ly!
... Nghẹn ngào thương nhớ
em Hà Nội ơi!"
Tình khúc Gửi Người Em Gái của
nhạc sĩ Đoàn Chuẩn (lời Từ Linh)
"... Hà Nội chờ
đón Tết, vắng bóng người đi, liễu rủ mà chi
... Em tôi đi, màu son lên
đôi môi
Khăn san baу lả lơi bên
vai ai
Trời thắm gió trăng hiền
Hà Ɲội thêm bóng dáng
nàng tiên"
Khi định cư ở hải ngoại, tôi
đã nghe nhiều ca khúc về Hà Nội nhưng không thích bằng những
ca khúc xa xưa... cho đến khi nghe ca khúc Hà Nội Ngày Tháng
Cũ của Song Ngọc. Khi chia sẻ với anh điều nầy, anh cũng
cho biết có vài thân hữu di cư từ năm 1954, xa Hà Nội, nhớ
Hà Nội nên thích nghe các ca khúc về Hà Nội nhưng mang "màu
sắc chính trị" nên không phù hợp.
Trong mùa dịch Covid-19, không
được đi nơi nầy nơi nọ, không có dịp gặp gỡ bạn bè,
không ngồi chung ở quá cà phê để tấn gẫu với nhau. Ở
nhà, xem tin tức cũng nhức đầu, lôi các quyển sách làm tài
liệu ra đọc cũng chán, chỉ còn thú tiêu khiển với âm nhạc.
Song Ngọc đã ra người thiên
cổ, mỗi lần nghe đến các ca khúc của anh, nhất là Hà Nội
Ngày Tháng Cũ, nhớ lại vài kỷ niệm nên viết đôi dòng.
Little
Saigon 4/2021
Vương
Trùng Dương