Tôi không nhớ rõ tôi đọc
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa của La Quán Trung lần đầu tiên vào
năm nào và do ai dịch.
Nhưng gần đây có độc giả
đề xuất câu hỏi:
Ai là người đầu tiên dịch
tiểu thuyết Tam Quốc Chi Diễn Nghĩa của La Quán Trung sang
tiếng Việt ?
Câu hỏi này cũng gợi trí
tò mò hiếu kỳ của tôi, nên tôi muốn tìm hiểu cho rõ thêm.
1-Thời
Tam Quốc .
Tam Quốc (220CN-280CN) là một
giai đoạn lịch sử của Trung Quốc , khoảng cuối thời nhà
Hán, và đầu triều nhà Tấn.Trong đoạn thời gian này từng
xuất hiện ba nước là
Tào Nguỵ , Thục Hán và Đông
Ngô.
Chúng tôi mạo muội xin trích
một vài số liệu từ cuốn "Trung Quốc Niên Biểu 中 國 年表
" của chúng tôi viết đã lâu, như dưới đây :
-Năm 220 CN,
Thừa Tướng nhà Hán là Tào Phi bức vua Hán Hiến Đế nhường
ngôi cho mình, định đô ở Lạc Dương lấy quốc hiệu là
Nguỵ. Sử gọi là Tào Nguỵ, đánh dấu chính thức cho sự
chấm dứt của nhà Hán.
Nhà Tào Nguỵ trải 5 đời
vua ( 220-265) tồn tại 46 năm
-Năm 221 CN,
Lưu Bị xưng đế, đóng đô ở Thành Đô, sử gọi là Thục
Hán.
Nhà Thục Hán 2 đời vua (221-263)
tồn tại 43 năm
-Năm 229 CN,
Tôn Quyền xưng đế, đóng đô ở Kiến Nghiệp, quốc hiệu
là Ngô, sử gọi là Đông Ngô.
Nhà Ðông Ngô trải qua 4 đời
vua (222-280) tồn tại 59 năm
-Từ năm
190 CN, chế độ chính quyền trung ương tập quyền của
nhà Hán bị suy đồi; đổ nát, bọn quân phiệt đua nhau nổi
dậy cát cứ, thiên hạ rơi vào tình trạng đại loạn.
-Đến năm
208, Tào Tháo bị liên minh quân sự Lưu Bị và Tôn Quyền
đánh bại ở trân Xích Bich, từ đó manh nha ra thế "tam quốc
đỉnh lập", ba nước thành lập.
Trong thời gian này, Gia Cát
Lượng và Khương Duy của nhà Thục Hán nhiều lần đem quân
lên bắc phạt nhà Tào Nguỵ, nhưng không thành công.
Thực quyền của chính quyền
Tào Nguỵ bị Tư Mã Ý khống chế.
- Năm 265
CN, Tư Mã Viêm diệt nhà Nguỵ xưng đế, lấy quốc hiệu
là Tấn, đóng đô ở Lạc Dương (nay thuộc tỉnh Hà Nam ),
sử gọi là Tây Tấn.
Ðến năm
280 CN, Tư Mã Viêm diệt nốt Ngô, thống nhất toàn quốc,
chấm dứt cục diện Tam Quốc (220CN-281CN), tồn tại 61
năm.
2- Truyện
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa
三國志演義
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa( 三国志演义)có
tên gọi trọn vẹn đầy đủ là Tam Quốc Chí Thông Tục Diễn
Nghĩa(三国志通俗演义) của tiểu thuyết gia La Quán Trung,
người thời Nguyên mạt Minh sơ sáng tác. La Quán Trung đã
căn cứ vào " Tam Quốc Chí " của Trần Thọ và Bùi Tùng
Chi chú giải, cùng với những truyền thuyết cố sự trong
dân gian, rồi trải qua nghệ thuật điêu luyện viết thành
một tác phẩm trường biên chương hồi lịch sử diễn nghĩa
tiểu thuyết.
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, cùng
với ba truyện " Tây Du Ký ", " Thuỷ Huỷ Truyện ", " Hồng
Lâu Mộng " được coi " Tứ đại kỳ thư " trên văn đàn văn
học Trung Quốc .
Sau khi ra đời vào năm Nhâm
Ngọ (1522) đời vua Gia Tĩnh, Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa có nhiều
khắc bản khác nhau.
Đến thời Minh mạt Thanh sơ,
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa được Mao Tôn Cương chỉnh lý hồi
mục, tư sửa ngôn từ, sửa đổi thi văn, bàn luận, trở
thành bản có giá trị cao nhất được phổ biến, lưu truyền
lúc bấy giờ.
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa có
120 hồi, đại thể phân làm 5 bộ phận chính :
-Hoàng Cân Khởi Nghĩa.
-Đổng Trác Chi Loạn.
-Quần Hùng Trục Lộc
-Tam Quốc Đỉnh Lập
-Tam Quốc Qui Tấn.
Miêu tả gần một trăm năm
lịch sử loạn lạc, các lãnh chúa cát cứ tranh hùng, các
cuộc đấu tranhchính trị, quân sự, kinh tế, từ cuối đời
nhà Đông Hán đến đầu thời nhà Tây Tấn, giữa ba nhà Nguỵ,
Ngô, Thục, và cuối cùng bị Tư Mã Viêm tiêu diệt , thống
nhất toàn quốc lập ra nhà Tây Tấn.
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa là
một bộ chương hồi tiểu thuyết, một bộ lịch sử tiểu
thuyết đầu tiên, trong văn học Trung Quốc, được xếp đứng
đầu trong ""tứ loại kỳ thư".
Theo các nhà phê bình văn học
Trung Quốc nhận định, họ cho rằng mục đích chính của
"Tam Quốc Diễn Nghĩa" của La Quán Trung là "Tôn Hán Ức Tào",
tôn sùng Lưu Bị là chính thống, đánh giá thấp Tào Tháo
chỉ là một kẻ gian thần mưu lược, soán nghịch.
Việc "xú hoá" hình ảnh Tào
Tháo, đã tạo cho hậu thế có người đọc Tam Quốc Chí Diễn
Nghĩa nổi cơn căm hờn, cầm dao đâm vào hai chữ Tào Tháo
trong sách.
Ô hô! Ai tai! Đao bút quả là
đáng sợ thật.
Và La Quán Trung đã thành công
với Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa; căn bản là dựa vào Tam Quốc
Chí của Trần Thọ và Bùi Tòng Chi chú cũng như các truyền
thuyêt, dã sữ trong dân gian.
3-Về Tác
giả La Quán Trung
羅 貫
中
La Qúan Trung tên là Bổn, hiệu
là Hồ Hải Tán Nhân, là thông tục tiểu thuyết gia trứ danh
thời Minh mạt, không rõ sống và chết năm nào.Ông sống ước
chừng vào khỏang thời gian Nguyên Thuận Đế và Minh Thái
Tổ.Ông là người Thái Nguyên ( nay thuộc thành phố Thái Nguyên
tỉnh Sơn Tây), nhưng lại có thuyết noí ông là người Tiền
Đường (nay thuộc thành phố Hàng Châu tỉnh Chiết Giang),
nên đã có những thuyết khác nhau về cuộc đời, năm sinh
năm mất của ông.Như :
*1330-1400
*1315-1385 hoặc 1388
*1310 -1380
La Qúan Trung là người quả
giao, không hợp thế tục, chỉ có người bạn vong niên là
Gỉa Trọng, tác giả "Lục Qủy Bạ Tục Biên".Ông sống trong
một thời đại động loạn, từng ôm chí phò tá đế vương
để lập công nghiệp.Trong "Tam Quốc Diễn Nghĩa" ông từng
mỹ hóa Lưu Bị là một vị minh chủ chính thống, 范春熙
và xú hoá Tao Tháo, cũng như trong "Triệu Thái Tổ Long Hổ
Phong Vân Hội", ông ca tụng Triệu Khuông Dẫn thành một vị
hòang đế hết lòng lo nghĩ đến sự cùng khổ của người
dân, điều đó cho thấy ông chịu ảnh hưởng của tư tưởng
nho gia rất nhiều.
Có thuyết cho rằng ông từng
là môn khách của Trương Sĩ Thành và là sư phụ của Thi Nại
Am, cùng họat động sáng tác với Thi Nại Am.
Ngoài ba tác phẩm hý kịch
"Triệu Thái Tổ Long Hổ Phong Vân Hội", "Tam Bình Chương Tử
Khốc Phỉ Hổ Tử", "Trung Chính Hiếu Tử Liên Hoàn Gían",
La Quán Trung范春熙 còn là tác giả của năm cuốn thông tục
tiểu thuyết "Tùy Đường Chí Truyện", "Tàn Đường Ngũ Đại
Sử Diễn Nghĩa", "Tam Toại Bình Yêu Truyện", "Phấn Trang Lâu".
La Qúan Trung được coi là một
nhà viết tiểu thuyết thông tục kiệt xuất trên văn đàn
Trung Hoa. Những sáng tác phổ biến kiến thức lịch sử Trung
Quốc của ông có một tác dụng hết sức trọng đại.
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, được
phổ biến một cách rộng rãi, khắp trong nước, người già,
trẻ con, thành thị, thôn dã đều đọc, họ bàn tán, nói
đến những nhân vật trong Tam Quốc ,qua các kịch bản, hí
khúc; tạp kịch, Nguyên khúc.
Còn tại ngoại quốc cũng rất
đuộc nổi tiếng.Tại các nước Anh, Mỹ, Nga, Nhật,Cao Ly,
Nam Dương, Thái Lan, đều có bản dịch Tam Quốc Chi Diễn Nghĩa.
4- Tam Quốc
Chí Tại Việt Nam
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa cũng
rất được hâm mộ ưa thích, và phổ biến một cách rất
rộng rãi.
Chẳng những thế, Tam Quốc
Chí Diễn Nghĩa được nhiều người dịch ra tiếng Viêt, và
có những tác giả dựa vào những cố sự trong đó để tạo
ra những hí khúc,tuồng tích, hát bộ, cải lương, viết ra
những áng văn chương, những tác phẩm riêng biệt của mình.
Theo học giả Trung Quốc Vương
Lệ Na王丽娜, trong tác phẩm "Trung Quốc Cổ Điển Tiểu Thuyết
Hí Khúc Danh Trứ Tại Ngoại Quốc" xuất bản năm 1984, 中國古典小说戏曲名著在国外
thì những tuồng tích, cải lương, hí khúc, hát bộ , đã
ra chào đời trước những bản dịch.
Và đặc biệt, có một bản
dịch ra chữ nôm, do nhà tàng bản Quan Văn Đường khắc ván
vào mùa đông năm Mậu Thân đời Duy Tân, tức năm 1908.
Nội dung chỉ có 4 hồi, từ
"Tam Cố Thảo Lư" đến "Đương Dương Trường Bản", không
nói rõ là bao nhiêu tờ,
Đặc biệt, có một bản dịch
Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa không phải sang tiếng Việt, mà dịch
ra tiếng Pháp do giáo sư Nghiêm Toản và và
Louis Ricaud.
Cũng theo học giả Vương Lệ
Na, các tuồng tich,hát bộ, cải lương hí khúc, kịch bản,
của Việt nam lấy đề tài từ truyện Tam Quốc, đuộc tổng
kết là 21 đề tài.
Chúng tôi xin liệt kê lại
như dưới đây :
a-Các kịch bản, hát bộ,
tuồng tích của VN, phát triển từ Tam Quốc chi Diễn
nghĩa
1-Lã Bố Sát Đinh Nguyên tác
giả Nguyễn Thành Long xuất bản tại Sài gòn năm 1910
2-Triệu Tử Long Đương Dương
Truồng Bản, tác giat Thông Khê xuất bản năm 1926 tại Sài
Gòn.
3-Phụng Nghi Đình, tác gỉa
là Trương Quang Tiên,xuất bản tại Sài gòn năm 1926, do nhà
xuất bản do Cổ Kim xuất bản xã xuất bản tại Sài Gòn;
4-Lưu Bị Cầu Hôn, tác giả
Nguyễn Hiền Phu,xuất bản tại Sài gòn năm 1929 do nhà xuất
bản Cổ Kim Xuất bản Xã
5-Tam Quốc Hí Khúc, tác giả
Đặng Lễ Nghi, xuất bản tại Sài gòn năm 1929, do nhà xuất
bản Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
6-Quan Công Thất Thủ Hạ Bì,
tác giả Trần Phong Sắc, xuất bản năm 1929, tại SaiGòn do
Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
7-Triệu Tử Long Phò Á Đẩu
, tác giả Lê Sầm Sơn, xuất bản năm 1929, tại SaiGòn do Cổ
Kim Xuất Bản Xã xuất bản
8-Đương Dương Trường Bản,
không rõ tác giả, xuất bản năm 1934 tại Hà Nội, do nhà
Thái Sơn xuất bản xã.
9-Tam Quốc Hí Khúc, tác giả
Nguyễn Tấn Chiếu, xuất bản năm 1934 tại Hà Nội, do nhà
Nam Mỹ xuất bản xã.
10-Tư Đồ Mưu Đổng Trác Lã
Bố Hí Điêu Thuyền, tác giả Hoàng Thúc Khiêm, xuất bản
năm 1936 tại Hà Nội , Thái sơn xuất bản
11-Quan Công Phò Nhị Tẩu, tác
giả Thông Khê, xuất bản năm 1936 tại Sài gòn do Cổ Kim Xuất
Bản Xã xuất bản.
12-Quan Công Phục Hoa Dung Đạo,
tác giả Thông Khê, xuất bản tại Sài gòn năm 1936, do nhà
Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
13-Triệu Tử Long Đoạt Âú
Chúa; tác giả Thông Khê, xuất bản tại Sài Gòn năm 1936,
do nhà Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
14-Lưu Bị Cầu Hôn Gian Tả,
tác giả tác giả Thông Khê, xuất bản tại Sài Gòn năm 1936
do nhà Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
15-Tam Anh Chiến Lã Bố Trảm
Hoa Hùng , tác giả tác giả Thông Khê, xuất bản tại Sài
Gòn năm 1936 do nhà Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
16-Tam Khí Chu Công Cẩn, tác
giả bất tườngng, xuất bản tại Sài Gòn năm 1936 do nhà
Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
17-Trương Phi Thủ Thành, , tác
giả tác giả Thông Khê, xuất bản tại Sài Gòn năm 1936 do
nhà Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản.
18-Đại Chiến Mã Siêu Tào
A Man Cát Tu, tác giả Thông Khê, xuất bản tại Sài Gòn năm
1937 do nhà Cổ Kim Xuất Bản Xã xuất bản
19-Phụng Nghi Đình, tác giả
Thông Khê, xuất bản tại Sài Gòn năm 1939 do nhà Cổ Kim Xuất
Bản Xã xuất bản
20-Đào Viên Kết Nghĩa, tác
giả Nguyễn Thành Long, xuất bản tại Sài Gòn năm 1944.
21-Tam Quốc Hí Khúc, tác giả
Đinh Thái Sơn và Bồng Dinh, không rõ năm và địa điểm xuất
bản.
Bảng tóm lược :
Tên Cố Sự
|
Tác Gỉa
|
Tên nhà Xuất Bản
|
Năm Xuất Bản
|
Tại
|
Lã Bố Sát Đinh
Nguyên |
Nguyễn Thành Long |
- |
1910 |
Sài gòn |
Triệu Tử Long Đương
Dương Trường Bản |
Thông Khê |
- |
1926 |
Sài gòn |
Phụng Nghi Đình |
Trương Quang Tiên |
Cổ Kim xuất bản xã |
1926 |
Sài Gòn |
Lưu Bị Cầu Hôn |
Nguyễn Hiền Phu |
Cổ Kim Xuất bản Xã |
1929 |
Sài Gòn |
Tam Quốc Hí Khúc |
Đặng Lễ Nghi |
Cổ Kim Xuất bản Xã |
1929 |
Sài Gòn |
Quan Công Thất Thủ
Hạ Bì |
Trần Phong Sắc |
Cổ Kim Xuất bản Xã |
1929 |
Sài Gòn |
Triệu Tử Long Phò
A Đẩu |
Lê Sầm Sơn |
Cổ Kim Xuất bản Xã |
1929 |
Sài Gòn |
Đương Dương Trường
Bản |
Tác giả bất tưồng |
Thái Sơn Xuất Bản
Xã |
1934 |
Hà
Nội |
Tam Quốc Hí Khúc |
Nguyễn Tấn Chiếu |
Nam Mỹ xuất bản xã |
1934 |
Hà Nội |
Tư Đồ mưu Đổng
Trác : Lã Bố Hí Điêu Thuyền |
Hoàng Thúc Khiêm |
Thái Sơn xuất bản
xã |
1936 |
Hà Nội |
Quan Công Phò Nhị
Tẩu |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1936 |
Sài Gòn |
Quan Công Phục Hoa
Dung Đạo |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1936 |
Sài Gòn |
Triệu Tử Long Đoạt
Âú Chúa |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1936 |
Sài Gòn |
Lưu Bị Cầu Hôn
Giang Tả |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1936 |
Sài Gòn |
Tam Anh Chiến Lã
Bố-Trảm Hoa Hùng |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1936 |
Sài Gòn |
Tam Khí Chu Công Cẩn |
Tác giả bất tường |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1936 |
Sài Gòn |
Trương Phi Thủ Thành |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1936 |
Sài Gòn |
Đại Mã Mã Siêu-Tào
A Man Cát Tu |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1937 |
Sài Gòn |
Phụng Nghi Đình |
Thông Khê |
Ni Kim Sơ xuất bản
xã |
1939 |
Sài Gòn |
Đào VIên Kết Nghĩa |
Nguyễn Thành Long |
Bảo Tồn Ấn Loát
xuất bản |
1944 |
Sài Gòn |
Quan Công Thất Thủ
Hạ Bì |
Nguyễn Thành Long |
Bảo Tồn Ấn Loát
xuất bản |
1944 |
Sài Gòn |
Tam Quốc Hí Khúc |
Đinh Thái Sơn |
Bất tường |
Bất tường |
Bất tường |
b - Các dịch giả Tam Quốc
Chí Diễn Nghĩa sang Việt ngữ.
Cũng theo học giả Vương Lệ
Na, thì Việt Nam bắt đầu dịch Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa khởi
thuỷ từ năm 1908. Đó là bản
dịch ra chữ Nôm mà chúng tôi đã nhắc ở trên.
Nhưng nếu tính từ năm 1918
đến năm 1972, cũng theo tác giả,
thì chúng ta có 7 bản dịch Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa khác nhau.
Xin liệt kê như sau :
1-Bản Nguyễn An Khương,
dịch năm 1918, xuất bản tại Sài Gòn do Nông Cổ Min Đàn
xuất bản, không rõ số hồi.
(農賈茗談; nghĩa là "uống
trà bàn chuyện làm ruộng và đi buôn"), cũng có tên tiếng
Pháp là Causeries sur l’agriculture et le commerce là tờ
báo tiếng Việt do Paul Canavaggio - một chủ đồn điền và
thương gia người đảo Corse, hội viên Hội đồng Thuộc địa
Nam Kỳ làm chủ nhiệm, chủ bút lần lượt là các ký giả
Dũ Thúc Lương Khắc Ninh, Gilbert Trần Chánh Chiếu, Nguyễn
Chánh Sắt.
Nông Cổ Mín Đàm bàn về
nông nghiệp và thương nghiệp, phát hành thứ năm hằng tuần
tại Sài Gòn bằng chữ Quốc ngữ. Số 1 ra ngày 1 tháng 8 năm
1901. Một thời gian sau báo được xuất bản một tuần 3 kì.
Sau khi phát hành số ra ngày 4 tháng 11 năm 1921 thì báo bị
đình bản. Đây được coi là tờ báo kinh tế đầu tiên bằng
chữ quốc ngữ. Chữ Mín âm hán việt là mính茗,
nghĩa là trà , miền Nam đọc là mín..
2-BảnTam Quốc Chí
Diễn Nghia Toàn dịch của Phan Kế Bính, xuất bản năm
1923
tại Hà Nội, bản này về sau từng đưộc học giả Bùi
Kỷ hiệu đính.Năm 1959, bản này
lại được nhà xuất bản Phổ Thông in lại tại Hà Nội.
Năm 1962
lại đuộc tái bái và năm 1972 do nhà
xuất bản Khai Trí ở Sài Gòn in lại,sự hiệu đính của
Bùi Kỷ đã đem lại cho nguyên tác nhiều sửa chữa.
3-Bản dịch Tam Quốc
Chí Diễn Nghĩa của Nghiêm Xuân Lãm, do nhà xuất bản Tân
Dân tại Hà Nội năm 1931, nội dung
từ hồi thứ nhất đến thứ sáu mươi sáu.
4- Bản dịch Tam Quốc Chí
Diễn Nghĩa của Vũ Hy Tô, do nhà xuất bản Phú Văn Đuồng
tại Hà Nội năm 1957, nội dung từ hồi thứ nhất đến thứ
mười bẩy.
5- Bản dịch Tam Quốc Chí
Diễn Nghĩa của Lê Sơn, do báo Tiền Tiến tại Hà Nội
xuất bản năm 1957, nội dung từ hồi thứ nhất đến thứ
mười bẩy.Bản này có lời bình của Mao Tôn Cương.
6- Bản dịch Tam Quốc
Chí Diễn Nghĩa của Phan Quân, do nhà sách Khai Trí xuất
bản năm tại Sài Gòn năm 1962.
7--
Bản
dịch Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa của Nguyên Huấn Lãm, do
Khai Trí xuất bản năm 1972 tại Sài Gòn.
8- Chúng tôi xin liệt
kê thêm bản dịch của Tử Vi Lang (còn bút danh là Thầy Gòn),
đăng hàng ngày trên Báo Ngôn Luận, từ hồi thứ nhất đến
hồi một trăm hai mươi, cuối mỗi hồi đều có lời bàn
của Kim Thánh Thán, văn chương điêu luyện, lưu loát, rất
đươc độc giả Saigon thời bấy giờ hâm mộ, tìm đọc,
khen là một bản dịch hay nhất.
Bản này do cơ sở Ngôn Luận
bản năm 1961 và năm 1962 tái bản.
Bảng tóm lược :
Số |
Tên Dịch Gỉa
|
Tên nhà Xuất Bản
|
Năm Xuất Bản
|
Tại
|
1 |
Nguyễn An Khương |
Nông Cổ Min Đàn |
1918 |
Sài Gòn. |
2 |
Phan Kế Bính-Bùi
Kỷ hiệu đính |
|
1923 |
Hà Nội |
3 |
Nghiêm Xuân Lãm |
Tân Dân |
1931 |
Hà Nội |
4 |
Vũ Hy Tô |
Phú Văn Đuồng |
1957 |
Hà Nội |
5 |
Lê Sơn |
Tiểu Thuyết |
1957 |
Hà Nội |
6 |
Phan Quân |
Khai Trí |
1962 |
Sài Gòn |
7 |
Nguyên Huấn Lãm |
Khai Trí |
1972 |
Sài Gòn |
8 |
Tử Vi Lang |
Ngôn Luận |
1961-1962 |
Sài Gòn |
*****
Gần đây, nhân có dịp lang thang
rong chơi bên lề những trang mạn, chúng tôi có nhặt được
một tin vui vui lý thú, liên quan đến các bản dịch Tam Quốc
Chí Diến Nghĩa.
Đại để mục đích:
Quyển Tam quốc diễn nghĩa
chữ quốc ngữ sớm nhất tại Việt Nam do Nguyễn Liên Phong
dịch, ấn hành năm 1907 vừa được trưng bày đặc biệt tại
nhà sách Cá Chép (223 Nguyễn Thị Minh Khai - Q1) từ ngày 9-4
Thông tin trên, cho độc giả
biết người dịch Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa đầu tiên cách
đây 109 năm là dịch giả Nguyễn Liên Phong, ấn hành năm 1907.
Đông thời cũng giới thiệu
các bản dịch khác, các dịch khác, có đôi chi tiết khác
biệt về năm xuất bản so với tác giả Vương Lệ Na.
Như dưới đây :
-Bản Phan Kế Bính in năm 1909
do Nguyễn Văn Vĩnh hiệu đính.
-Bản Nguyễn An Cư do Tín Đức
Thư Xã in lần thứ hai năm 1928 và lần ba 1929
-Bản Nguyễn Chánh Sắt in năm
1930
-Bản Nghiêm Xuân Lãm in năm
1933
- Bản Nghiêm Toản và Louis
Ricaud dịch ra tiếng Pháp
-Bản Từ Mỹ và Viên Đình
lược thuật in ngày 14-4-1975, được coi là bản Tam Quốc cuối
cùng.
***
Paris ngày 15-4-2021
-
Những ngày tháng buồn tênh
và hiu quạnh.
|