Chiếc
áo dài đầu tiên đời tôi được mẹ may vào năm tôi lên
Đệ Thất ( lớp 6 bây giờ). Biết nói sao niềm vui sướng
của tôi khi lần đầu mặc chiếc áo dài ấy! Đi học mà
tôi cảm giác như dọc đường ai cũng ngắm mình mặc dầu
thưở ấy thân hình còn thẳng đuột như cây sậy, nước
da lại đen thủi đen thui như thùng dầu hắc mà chiếc áo
lại may thẳng tuột, chẳng nhíp eo, rộng thùng thình?
Nhưng may như thế mà lại hay!
Bởi khi mặc áo dài đi học, tôi có thể túm hai vạt áo thành
hai đùm để tiện nhảy dây, chơi ù mọi hay bịt mắt bắt
dê... Hay khi tới nhà bạn chơi, thấy cây đào cây ổi có
trái là trèo tuốt lên cây.
Lên lớp Đệ Tam thì bắt đầu
biết làm dáng. Lúc đi may áo, biết chọn lụa tơ tằm, ủi
thẳng tắp, hai tà mềm mịn, tạo dáng nhẹ nhàng thanh thoát.
Tuy thế, đi học ở trường Ðồng Khánh, mấy cái trò cột
vạt áo nhau, hay gắn giấy có ghi dòng chữ : "Tui cần chồng
gấp!" hay : "Tui đang cô đơn" vẫn thỉnh thoảng tái
hiện trên vạt chiếc áo dịu dàng này.
Vào năm Ðệ Nhị, có một
kỷ niệm khó quên về chiếc áo dài Việt Nam. Năm ấy, một
hôm Kiều Kim Ân vào nhà tôi, khoe tía lia: " Huy ơi bữa ni
tau may được áo dài rồi. Mi ưa tau dạy cho mi không? "
Làm răng mà không ưa được khi con gái Huế, đứa nào mà
chẳng thích mình đạt bốn chữ công dung ngôn hạnh?. Hơn
nữa biết may áo dài thì từ nay giảm tiền công may áo, tha
hồ mua thêm vải. Thế là tôi lập tức xin mẹ tiền, hai đứa
dẫn nhau xuống chợ Xép mua hai xấp lụa Hồng hoa. Suốt mấy
ngày hôm ấy, hai chúng tôi như hai con ong cần mẫn, một cô
một trò thay phiên đo kích cở thân thể nhau, lấy giấy báo
cắt mẫu, rồi mới cắt chính thức vào vải. Vốn dĩ chúng
tôi đã học giờ May từ lớp Đệ Thất trong chương trình
môn nhiệm ý ( môn phụ) nên may đường kim mũi chỉ rất khéo.
Sau ba ngày cật lực lao động của hai đứa, chiếc áo đã
có hình hài, tay raglan, cổ cao 1 phân, đường kim mũi chỉ
khá hoàn hảo. Nhưng khi mặc thử, một điều kỳ dị đã
xảy ra khiến cả hai đứa ôm nhau cười ra nước mắt. Ðó
là hai tà áo, thay vì úp vào hông theo chiều thân thể như
các nhà may nổi danh Chi, Thùy Trang, Cuộc...vẫn may, nay lại
quéo ra như đôi cánh con ve ve khi vừa lột vỏ. Ôi thế là
mộng vỡ tan tành! Làm sao mà dám mặc đến trường đây?
Tiếc tiền mua vải nên tôi thẩn thờ. Cô giáo Kim Ân thì
đăm chiêu suy nghĩ. Quái lạ răng lại ri hè? Chẳng lẽ chừ
vất cái áo dài ni à?.Tôi bất chợt nghĩ ra mưu kế: " Ân
ơi đừng lo. Tụi mình chỉ mặc khi trời lạnh. Cái áo len
phủ bên ngoài sẽ che cái tà xòe vểnh ra thì không ai thấy
mà chê vụng mô." " Ok, nhất trí!"... Thế là mùa đông
năm ấy hai chúng tôi mặc áo dài ấy đến trường. Các bạn
xúm hỏi: "Áo mới há!" Tui kiêu hãnh trả lời: "Ừ áo mới!
mà áo mình tự may đó". "Thiệt không?" "Răng mà không thiệt
hè! Kim Ân dạy mình may đó". Thế là bầy bạn xúm sang
Kim Ân: " Ân ơi dạy cho mình với!". Mụ Ân được dịp
lên mặt ta đây: " Ðứa mô ưa học thì khoanh tay thưa cô
rồi mua vải về tau dạy cho". Lũ bạn đua nhau vòng tay:
"
Chúng cháu dạ cô ạ!" Tui véo vào người nó nhắc nhỏ
: " Ê đừng có sản xuất thêm một bầy áo dài tà xòe
như cánh ve sầu vừa lột vỏ nữa nghe mụ mi" Chiều ấy,
tan học, Kim Ân chở tôi về trên xe Honda của nó. Tự nhiên
có hai anh chàng cứ đi theo chúng tôi. Qua kính chiếu hậu,
Kim Ân nhìn thấy chúng nên hỏi tôi: " Ê Huy, hai cái thằng
nớ đi theo hai đứa mình làm chi rứa hè? " Tui đáp tỉnh
queo: " Chắc tụi hắn biết hai đứa mình mặc áo dài tà
lật quéo nên đi theo xin chữ ký đó". Nó cười rung rung
chiếc xe suýt bổ nhào cả hai đứa.
Bốn mươi năm sau Kim Ân về
thăm tôi. Chẳng hiểu sao nó quên kỷ niệm ấy. Khi tôi nhắc
lại, nó cười bò lăn bò toài, bò nghiêng bò ngã. Nó nói
một câu mà tôi vô cùng xúc động: " Huy ơi ngày ni tau quá
hạnh phúc vì được mi nhắc lại chuyện may áo dài ngày xưa
của hai đứa mình".
Chiếc áo dài lại đi theo tôi
lên giảng đường Ðại học Sư Phạm, Ðại học Văn Khoa
với nhiều sắc màu hơn. Khi thì màu vàng để được lắng
nghe" người nớ" hát khe khẻ: " Áo nàng vàng anh về yêu
hoa Cúc", khi thì màu tím Huế để ai đó lại hát khúc
tình ca: " Một chiều lang thang bên dòng Hương giang tôi gặp
một tà áo tím." ... Rồi chiếc áo dài Việt Nam lại theo
chân tôi lên bục giảng của người giáo viên qua nhiều năm
tháng dạy học của đời tôi. Và nay vẫn lại theo tôi qua
những buổi giao tiếp với khách quốc tế, những buổi tham
luận trên các diễn đàn Văn hóa trong và ngoài nước...
Qua hơn năm mươi năm mặc áo
dài, tôi vẫn luôn trung thành với lối may truyền thống: áo
tay nối, nút thắt, đa phần vải lụa trơn chứ không thêu
rồng phượng uốn éo đầy vạt, eo thả rộng...Dù bên ngoài
cuộc sống, với trào lưu mốt miếc của thời trang, chiếc
áo dài đã được canh tân đủ kiểu dáng. Nhiều du khách
đã nghe tiếng về tôi- người phụ nữ Việt luôn với áo
dài Việt, trước khi đến thăm tôi, đã điện hỏi rất quan
trọng: " Chúng tôi muốn hỏi phải ăn mặc như thế nào
khi đến thăm bà cho phải phép?". Tôi đã trả lời rằng:
" Bạn đang đi du lịch nên việc bạn ăn mặc như thế nào
là tùy sở thích của bạn, miễn sao bạn thấy thoải mái
và không phản cảm với phong tục của đất nước tôi. Riêng
tôi, tôi sẽ mặc áo dài truyền thống Việt Nam để tiếp
bạn. Vì điều này sẽ nói lên lòng tôn kính của tôi đối
với bạn."
Những chiếc áo dài trước
năm 1975 của tôi đã không còn do chiến tranh. Nhưng kể từ
sau năm 1975, tôi chưa bao giờ đành đoạn vất bỏ một chiếc
áo dài nào đã gắn bó với cuộc sống của tôi dù nó đã
quá cũ, quá chật hay vải đã sờn. Bởi qua bao năm tháng của
một cuộc đời lắm thăng trầm, chiếc áo dài Việt đã cùng
tôi đón nhận bao nỗi buồn vui. Trên đất khách, đã bao lần
tôi được các bạn đồng nghiệp, học sinh hải ngoại mân
mê tà áo Việt Nam với lòng ngưỡng mộ. Khách đến thăm
nhà, chiếc áo dài thay tôi tỏ lòng kính khách. Trên giảng
đường chiếc áo dài đã nhân thêm nhân cách của một cô
giáo. Viếng thăm tang lễ, chiếc áo dài thay tôi nỗi chia sẻ
đau buồn và tôn kính hương linh khuất núi. Hay năm xưa trèo
cây hái quả, vạt áo dài đã giúp tôi đùm được một đống
đào ổi để cùng lũ bạn chấm muối ớt ăn... Vì thế khi
các con tôi càu nhàu:
" Cái gì mẹ cũng cất kỷ
niệm làm chật cả nhà", tôi chỉ bày tỏ niềm mong ước
một ngày tôi không còn nữa, tủ áo dài gắn bó cuộc đời
lao động học tập của tôi sẽ vẫn còn đó. Nó là hơi thở,
linh hồn cuộc sống của đời tôi./.
Hoàng
Thị Như Huy
|