Hắn do dự cho đến ngày hẹn.
Không có lý do gì phải gặp lại một quá khứ đã làm hắn
mất bao nhiêu năm mới ra khỏi. Chuyện cũ lạc lõng giữa
hiện tại ở nơi này, trong cái thành phố đang hối hả sống,
không có đầu óc để hoài niệm. Bảy năm trời, những thay
đổi đã cộng vào nhau như kết quả chắc chắn của thời
gian, có những tháng ngày mất đến cả sự thật của chúng.
Hắn bỏ hẹn không sao, đâu còn lần khác. Nhưng cuối cùng
hắn vẫn đến, không biết vì tò mò hay tự ái, không chừng
cuộc gặp gỡ sẽ xóa được những gì chưa chịu rời trí
nhớ.
- Nhà cửa bừa bộn quá. Em đang
chờ chuyển qua cửa tiệm mới. Đấy anh nhìn những loại
hàng em bán. Thiên hạ bây giờ thi đua nhau mua sắm những thứ
này. Anh về nông thôn đã thấy, ăng-ten ti-vi mọc cả trên
những mái nhà tranh. Dân mình quen rất nhanh với văn minh tiêu
thụ. Nước ta sắp thành rồng anh ạ, các cụ nhà mình quả
quyết như vậy. Cái cửa hàng làm em bận lu bù. Em phải lo
một mình, anh Quân không có thì giờ giúp vào. Em đã ngừng
hẳn nghề dạy Pháp văn. Tiếng Pháp thời buổi này chẳng
ai thèm học, người ta học tiếng Anh tiếng Tàu, thậm chí
tiếng Nhật, thì mới làm ăn được chứ.
- Cũng có lý. Thôi Thúy cất món
tiếng Tây vào tủ lạnh. Lâu lâu lấy nó ra đọc thơ sũng
nước của Lamartine hay chuyện kiếm hiệp ly kỳ của Alexandre
Dumas. Hai năm thực tập ở Pháp coi như là một chuyến du lịch
không mất tiền.
Thúy cười:
- Anh vẫn cái giọng mỉa mai hồi
nào. Việt kiều như anh không bao giờ thấm được thực tế
ở đây.
Nàng biết hắn không ưa chút nào
nhãn hiệu "Việt kiều", kể cả thời còn "Việt kiều yêu
nước".
Hắn không chú tâm đến những gì
Thúy kể sau đó về đời sống ngày hôm nay, chuyện nhà cửa
đất đai, chuyện phát triển du lịch, chuyện ngoại quốc
đầu tư, chuyện chọn lựa những trường học chưa xuống
cấp, những nhà thương còn bảo đảm... Thời gian ở đây,
kinh tế thị trường hắn nghe đã tạm đủ. Nếu Thúy hỏi
về tình hình ở Pháp, hắn sẽ nói về nạn thất nghiệp,
những cuộc biểu tình đình công, người ăn mày trong métro
Paris, không khí hận thù một số cộng đồng nhập cư... Nhưng
nàng không hỏi, và hắn ngồi nhìn nàng, tìm những nét còn
lại của cô thực tập sinh trước đây.
- Còn chồng Thúy bây giờ làm gì?
Thúy lúng túng:
- Thú thật dạo sau này em cũng không
rõ. Anh Quân làm phó giám đốc một cơ quan xuất khẩu. Họ
xuất nhiều loại hàng như đồ nhựa, giày dép, bàn ghế bằng
mây... Làm ăn nhiều với các nước trong vùng. Anh Quân hay
đi Singapore và Bangkok. Em chỉ biết vậy thôi.
Thúy vẫn thuộc một thành phần
ưu đãi. Lúc trước, bố có chức vụ cao trong chính quyền,
tuổi trẻ nàng là một tuổi trẻ được bảo vệ và chiều
chuộng. Vừa xong đại học là được học bổng qua Pháp.
Về nước lấy một anh phó tiến sĩ tốt nghiệp ở Đông
Âu. Hiện nay vợ chồng mỗi người một chỗ tốt để làm
giàu. Hắn có thể yên tâm cho nàng, cho mình. Không lẽ hắn
chờ đợi gì khác?
Người đàn bà không muốn nói thêm
về chồng. Nàng đứng dậy, đi đến cửa vào phòng trong,
đứng nhìn con. Khi quay ra, nàng đột ngột:
- Em tiếc cho chuyện gia đình anh
hồi đó.
- Anh và Loan đã ly dị. Không lâu
sau khi Thúy về nước.
- Tại sao chị Loan không chịu tha
thứ?
- Thúy không có quyền hỏi câu đó.
Họ ngừng lại, có lời đã lỡ.
Sau một lúc, nàng nói nhỏ:
- Em xin lỗi anh.
Loan không tha thứ. Suốt hơn 10 năm,
Loan đã phục vụ chồng con, không đòi hỏi gì ở hắn, kể
cả một tình thương lâu bền, gia đình là nơi hy sinh của
nàng, và sự hy sinh này là tất cả giá trị của bản thân
nàng. Những nguyên tắc đạo đức đã làm Loan khắc nghiệt
với chính mình, làm sao đòi hỏi nàng khoan dung với người
khác? Loan không thể tiếp tục phục vụ một người chồng
đã phản bội, sống với hắn không còn ý nghĩa.
- Hai đứa con anh chắc lớn lắm
rồi. Nếu em không lầm, thằng Kim năm nay đã vào đại học.
- Tụi nó vẫn còn giận anh, không
gặp anh. Tụi nó đứng hẳn về phía mẹ. Bây giờ lại đến
tuổi muốn tự lập, càng không cần bố.
- Em nghĩ rồi có ngày tụi nó sẽ
trở về với anh.
"Bố phải để mẹ yên, đừng gọi
về nhà nữa", hắn nhớ cái thời gian ngóng chờ điện thoại
vào mỗi cuối tuần, rồi con My gọi đến nói bận học thi,
thằng Kim phải lo việc cho mẹ. Hắn không muốn người đàn
bà ngồi trước mặt biết những gì xảy ra sau đó: Loan và
hắn giành giựt của cải, kiện cáo nhau đủ thứ chuyện,
hắn mất con, mất bạn bè, bỏ công ăn việc làm, sức khỏe
suy yếu, sống lang thang như một kẻ chạy trốn.
- Anh đã qua khỏi giai đoạn khó
khăn. Đời sống ổn định trở lại. Việc làm không được
như trước đây, nhưng còn hơn là thất nghiệp. Chỉ chưa
tìm lại được vợ. Thúy có cô bạn nào góa chồng hay chán
chồng, giới thiệu cho anh. Cô nào muốn trăm năm hạnh phúc
ở một nước văn minh, với một Việt kiều có quốc tịch
Pháp hẳn hoi nhưng vẫn thích nước mắm Phú Quốc.
Thúy cười qua loa, ý nghĩ ở nơi
khác:
- Qua người này người nọ em vẫn
hỏi han về anh. Nhưng mỗi lần lại phải nghe người ta phê
phán anh. Làm như chỉ an ủi được em bằng cách đổ mọi
lỗi cho anh. Chẳng ai hiểu được chúng mình đâu anh ạ.
- Chúng mình hiểu nhau được tới
đâu mà đòi người khác hiểu mình?
- Anh có cần nói vậy không?
- Hồi đó anh cứ nghĩ người ta
hiểu nhau hơn trong khó khăn.
- Nếu chỉ là những khó khăn...
- Biết rồi, Thúy khỏi cần nhắc
lại, mơ mộng quá hóa điên. Sống phải thực tế, phải biết
điều, mơ một lúc rồi phải mở mắt ra. Có đúng không?
- Chuyện chúng mình không có tương
lai.
- Cái hay là trong hoàn cảnh nào
Thúy cũng sáng suốt, biết nhìn gần nhìn xa.
- Anh Dũng, ngày hôm nay anh có thực
sự nghĩ chúng mình có thể làm khác?
- Không. Dĩ nhiên là không. Mình
không cùng giới. Hai môi trường khác nhau như hai thế giới
không có gì để chung. Ai cho phép vượt những ranh giới đã
được định? Người nào phải trở về chỗ người nấy.
Thúy về với cái giới có quyền lực ở Việt Nam. Anh về
với những người Việt lập cư ở Pháp. Một kết cuộc hợp
tình hợp lý, như người ta thường nói. Chỉ có thể như
vậy thôi.
- Em tưởng vấn đề gia đình anh
với thời gian cũng giải quyết được.
- Đó lại là chuyện khác! Phần
sau không còn liên quan đến Thúy, Thúy khỏi thắc mắc làm
gì.
- Tại sao không? Em không có trách
nhiệm gì trong sự đổ vỡ của gia đình anh? May thật! Tất
nhiên như vậy thì phải tránh ra xa, không được nhòm ngó
vào cái riêng tư của anh.
- Thúy còn muốn gì? Muốn tội nghiệp
cho anh hả? Thôi thôi, anh xin gói trả lại những thương hại
của người khác. Anh cám ơn, nhưng xin phép được một mình
thương hại lấy chính mình.
- ít nhất tự ái của anh còn nguyên
vẹn.
- Có khi cần tự ái để có sức
mà sống.
- Anh quá phức tạp, em không hiểu.
- Thúy có hiểu cũng không có gì
thay đổi.
- Chắc anh tưởng mọi chuyện ở
em đều dễ dàng? Vì thấy em lấy chồng, em đẻ con, em làm
giàu. Anh tưởng chuyện cũ em chỉ cần đậy nắp lại, phủ
khăn lên là xong? Là chấm hết, phủi tay bước sang chuyện
khác! Anh yên trí, không chỉ có anh mất mát. Có cần chúng
mình kê khai những mất mát của mỗi người để so sánh hơn
thua? Để biết có bao nhiêu tình cảm đã bị phí phạm? Có
bao nhiêu uớc mơ sẽ không bao giờ trở lại? Chẳng ai nguyên
vẹn được sau khi bị nhục nhã. Anh đòi hỏi quá sức của
em. Hồi đó anh muốn em coi thường con mắt của thiên hạ.
Cho dù mang tiếng là cướp chồng, phá hoại hạnh phúc gia
đình người ta, chạy theo Việt kiều đến mất cả nhân cách...
Anh muốn em chống cự lại gia đình, bạn bè, những người
chung quanh mình. Nhưng em quá tầm thường. Em yếu hèn. Không
đủ can đảm đối đầu với xã hội, trút bỏ cái an phận
ra khỏi mình. Em đã sợ. Em đã đầu hàng. Cuối cùng em chỉ
lo chạy cho thân mình, để anh ở lại một mình nhận những
hậu quả. Đấy, con người thật của em như vậy, biết làm
sao bây giờ? Em nhận hết mọi lỗi. Nhưng còn bao nhiêu lỗi
nữa cho vừa?
- Thúy, có những lời nói làm đau.
- Chưa xong, còn phải kể đời sống
của em khi về đây. Anh có biết tại sao em lấy chồng chỉ
một thời gian ngắn sau đó? Vì phải tẩy sạch một vết
nhơ cho gia đình. Vì phải chuộc tội. Lúc đó, vấn đề sống
còn đối với em là vào lại những khuôn mẫu của xã hội
càng sớm càng tốt. Em chấp nhận người đàn ông đầu tiên
vừa ý gia đình. Là anh Quân hay bất cứ ai khác cũng thế
thôi. Anh Quân thấy rõ điều đó, em không có thêm sức để
giả dối. Mục đích đã hoàn toàn ích kỷ, em còn phải lo
dẹp những kháng cự ở trong mình, đầu óc nào để tìm hiểu
chồng, nói gì đến tình thương. Rồi em tự hỏi tại sao
anh Quân chịu lập gia đình với một người đàn bà vừa
tai tiếng, vừa dửng dưng với mình như vậy. Sự thật giản
dị. ở anh ấy chẳng có gì khác ngoài ý muốn lợi dụng
địa vị của bố em, của cải gia đình em. Sống chung không
bao lâu vợ chồng đã nhìn nhau bằng con mắt khinh miệt và
ngờ vực. Mỗi ngày lại thêm những tranh chấp nhỏ nhen, những
đụng chạm tự ái, những thái độ hằn học, những mầm
mống hận thù. ý muốn có con làm hai người thỏa hiệp được
một thời gian chung chạ. Sau đó thằng bé nhanh chóng trở
thành một cái cớ cho những mâu thuẫn mới. Em tìm trong hôn
nhân một nơi ẩn trú, em gặp ở đó một thứ địa ngục
hàng ngày. Lần này phải chịu đựng đến cùng, không thể
tai tiếng một lần nữa. Tới một lúc hai vợ chồng đều
kiệt sức, mỗi người chỉ còn cách xóa đi sự hiện hữu
của kẻ chung sống với mình. Anh Quân đi kiếm những người
đàn bà khác. Nói thật với anh, cuộc sống của em cũng dễ
thở hơn từ đó. Xã hội thay đổi, những chuyện ngoại tình
bây giờ cũng thường. Một ông phó giám đốc xí nghiệp sống
công khai với cô nhân tình trẻ đẹp còn là một hình ảnh
của sự thành công trong xã hội mới. Anh cũng đừng lo cho
em, thời buổi này không ai có thì giờ ngồi chê cười kẻ
khác. Vả lại danh giá của em sẽ tùy thuộc vào tiền tài
vật chất kiếm được... Anh Dũng, chưa có ngày nào em biết
được đời sống bình thường giữa hai vợ chồng... Tại
sao cái hỏng nó cứ lan từ chuyện này qua chuyện khác? Làm
như em chưa trả nợ đủ...
Hắn ngừng nhìn người đàn bà.
Mắt cũng không chịu nổi những đốm màu sắc quá nhiều
trên chiếc khăn bàn. Những lời của nàng dần dần bị chặn
lại. Hắn tìm kiếm những tiếng động chung quanh thay thế
cho lời nói đang tắt lịm. Nhưng quá trễ, chỉ còn im lặng
cho một tiếng khóc nhỏ. Thúy khóc như hồi nào, những giọt
nước mắt vẫn thế, thời gian đã chẳng làm được gì.
Khi hắn ngẩng mặt lên, thắng bé
đã đến cạnh mẹ, nhìn mẹ không hiểu. Thúy ôm con vào lòng,
môi nàng lạc trong tóc nó, hai bàn tay run rẩy trên thân thể
đứa bé. Hắn muốn những giây phút đi qua thật chậm để
tiếng nấc bớt đi, nhịp thở đều trở lại. Hắn ra đứng
cửa sổ, nghe sau lưng người mẹ thủ thỉ với con. Cu thấy
mẹ khóc xấu không, mỗi lần cu khóc cũng vậy, mắt nhòe,
mồm mếu máo, mũi xụt xịt, ai mà thương được, thể nào
bác Dũng cũng cười, làm như thời con gái, đụng một tí
là nước mắt nước mũi tuôn ra, mẹ khóc cu ngạc nhiên, lâu
lắm rồi mẹ không khóc phải không, tại lỗi bác Dũng, không,
tại lỗi mẹ, trước đây mẹ làm bác Dũng buồn lắm, bác
Dũng buồn ra sao thì mẹ con mình không đoán được đâu. Một
lúc sau thằng bé vào lại phòng trong, hắn trở về chỗ ngồi.
- Bây giờ tháng tám, ở Paris chắc
dễ chịu lắm anh nhỉ. Xe không còn kẹt trên đường phố,
chỗ đậu xe không mất tiền, các xí nghiệp cơ quan vắng
người làm việc tà tà.
- Tháng này bên đó những kẻ ngủ
đường ngủ chợ bị đuổi ra khỏi trung tâm thành phố, để
du khách Mỹ, Nhật, Đại Hàn có chỗ chụp hình. Rạp xi nê
và chương trình ti-vi chỉ toàn phim Mỹ hạng bét, đã chiếu
cả chục lần.
- Anh đúng là ông Tây, lúc nào cũng
càu nhàu.
- Thúy hồi đó cũng chê nước Pháp.
Đứng đưới tháp Eiffel nguy nga thì hỏi "Chỉ có vậy thôi
à?" Ngồi trước những món ăn tinh tế, rượu nổi tiếng
của Pháp lại thèm rau muống xào và nước mía. Đi thuyền
ruồi trên sông Seine thơ mộng cứ ngáp ngắn ngáp dài và hỏi
giờ.
- Đó là để chọc tức anh đấy!
Chứ nước Pháp của anh cũng không đến nỗi nào. Paris của
anh là thủ đô văn hóa của cả thế giới. ở đó, anh đã
dẫn em đến những mảnh đất nghệ thuật em chưa từng biết.
Em không biết chọn giữa cái lãng mạn của nhạc cổ điển
và cái huyền ảo của nhạc jazz. Em theo anh đi từ hội họa
ấn tượng vào trừu tượng. Em kéo anh vào các nhà thờ cho
anh thấy khác biệt giữa những thời đại kiến trúc roman,
Renaissance và baroque mới học được. Em chưa khám phá xong
các vở opéra muôn thuở thì đã bị quyến rũ bởi những
cái đẹp lạ lùng trong lãnh vực múa hiện đại...
- Nhưng ở phố Tàu của Paris nước
phở nhạt thếch. Món ăn nào cũng thiếu đủ thứ gia vị.
- Đâu cần, chúng mình có thể đi
ăn pizza của ý, couscous của ả Rập, paella
của Tây Ban Nha, hưởng chút hương vị của những góc trời
xa lạ với em. Paris là một địa cầu thu nhỏ, em nhớ khu
Belleville đầy màu sắc, nơi chung sống của người Tàu, người
Do thái, người ả rập, người Phi châu...
- ở thành phố đó suốt ngày thần
kinh mình căng thẳng. Đến giờ tan sở phải chọn lựa: hoặc
ra đường hít vào người không khí ô nhiễm của rừng xe
hơi, hoặc chui xuống đất lấy métro với nỗi sợ có bom
khủng bố.
- Anh cứ nói vậy! Em còn nhớ chúng
mình đón mùa hoa nở ở Jardin des Plantes. Có buổi chiều chúng
mình bước theo nắng hạ dọc con kênh Saint-Martin. Khi lá cây
đổi màu là lúc đi hái nấm trong rừng Senart. Mùa đông vừa
ngồi nhìn tuyết rơi vừa ăn những trái marrons nóng
hổi.
Người thiếu nữ hồi đó đến
với hắn như một mùa mới lạ. Không gian thu lại ở hiện
diện của một người, thời gian ngừng bám vào bước chân
của từng ngày. Mùa đó, có lời nói êm dịu hơn im lặng,
có đôi mắt dẫn về một vùng trời trong sáng, có những
ngón tay biết làm rung động làn da. Quê hương theo Thúy đến
tận chỗ sống của hắn, một người khách bất ngờ đã
lâu hắn không còn chờ. Đã qua rồi những năm hắn gửi hết
đam mê về một đất nước sôi động. Việt Nam chỉ còn
ở trong hắn như một ký ức. Một nơi cất giữ tuổi trẻ,
những giấc mơ và vết tích của một lý tưởng. Rồi với
Thúy, Việt Nam chợt gần gủi như cái giọng con gái Hà Nội
gắn bao nhiêu tuyệt vời vào câu nói. Việt Nam thực tế như
vui buồn của những con người chung một thân phận. Việt
Nam đẹp như một sự thật xác xơ nhưng tinh nguyên ở giữa
đất lạnh lẽo của văn minh. Thúy đã vào đời hắn bất
ngờ. Nhưng chắc gì cuộc gặp gỡ này là một nhầm lẫn
trong sắp xếp của những số phận. Biết đâu ngày đó đã
được định từ đầu trong hành trình của hắn. Như những
giòng máu trong người từ khi bắt đầu chảy đã tìm lối
trở về nơi ra đi.
Người đàn bà và hắn nhắc lại
những tháng ngày tưởng như một hạnh phúc. Thời gian độ
lượng, trả lại một vài hình ảnh cũ để họ ngồi cười
với nhau. Họ giành nhau những câu chuyện chưa quên, mỗi lần
lại ngạc nhiên về trí nhớ của người nghe. Họ cười những
gì đâu đâu. Hồi đó làm sao con gái trưởng giả của thủ
đô Hà Nội mà lại quê mùa như vậy! Và cái anh chàng điệu
bộ sành đời sao lại vụng về dại gái đến thế! Ai tham
lam đòi cả Paris cho riêng hai người? Ai vô ý để mặt trời
quê hương chan hòa vào những giấc ngủ đêm?
Những chuyện để vui thôi. Không
có những lần buồn bất chợt, thất vọng, giận ghét, chán
đời. Không có cái đêm người thiếu nữ chạy khóc ngoài
đường phố. Không có nỗi đau làm người đàn ông một hôm
ngồi bất động cả giờ trong xe. Coi chừng đừng ai nhớ
những niềm vui từ đâu đến, có một tình cảm ngày hôm
nay không được quyền nhắc tới. Cười quá khứ đi để
giữ nó xa hiện tại. Bảy năm rồi, Thúy và hắn đã là hai
con người khác, chỉ nên vẽ lại một đóa kỷ niệm chọn
lọc.
Dù sao, im lặng sau đó có gì như
một sự thông cảm giữa hai người đối diện. Một hồi
sau người đàn bà nói:
- Có người tả đời sống như
một cuộc chạy đua về hạnh phúc. Trong cuộc đua này anh
và em khó mà theo kịp số đông! Chúng mình trễ lắm rồi,
bỏ cuộc lúc nào không hay.
- Vẫn còn may mắn hơn nhiều người.
Đất nước này đã có biết bao nhiêu thảm họa. Có những
mất mát tính bằng máu xương, bằng nhân phẩm. Có những
tàn tật vĩnh viễn trên thể xác và trong đầu người. Chúng
mình đã thoát được tất cả những cái khổ đó.
- Nhưng, anh Dũng, làm cách nào để
quen được với ý nghĩ hạnh phúc ở ngoài tầm với?
- Anh không biết. Có lẽ những niềm
vui nhỏ kết vào nhau cũng mang lại một ý nghĩa nào đó cho
những tháng ngày. Hay những ước muốn khiêm nhượng. Anh nghĩ
lúc nào cũng cần tìm cho mình một cái gì để chờ đợi.
Chiều đã muộn, ánh sáng không
còn đủ trên khuôn mặt người đàn bà. Hắn nói trước khi
về:
- Thúy, chúng mình không hiểu những
chuyện đã xảy ra. Có gì dữ dằn ở trong đó. Nhưng nhất
định phải tự nhắc nhở một điều, chỉ một điều thôi.
Đừng sợ cuộc sống.
Thúy đứng lâu ở cửa khi hắn
ra đi. Con ngõ đầy mùi xào nấu, người ta đã bắt đầu
chuẩn bị bữa cơm tối.
tháng
1 năm 1997
Vũ Hồi
Nguyên
|