Hoa có năm cánh đỏ
Nhìn cả cây rực hồng
Giống như nong xôi gấc
Đã dấu năm
người con
Nguyễn Văn Thương
Ngày xửa, ngày xưa, có
một ông thầy dạy võ nổi tiếng về tài đánh kiếm. Vợ
chết sớm, không có con, ông xin năm người con trai mồ côi
ở trong vùng về làm con nuôi. Người nào học cũng khá và
tài múa kiếm nổi tiếng khắp nơi. Ông sắm cho năm người
năm bộ quần áo màu đỏ, ai cũng dễ nhận được họ. Năm
ấy trong nước có loạn. Giặc ngoài kéo vào. Nhà cháy, người
chết. Đâu cũng đồn tên tướng giặc có sức khỏe kỳ lạ.
Hắn lại sử dụng một cây thương dài và nặng, đâm chết
từng xâu người một cách dễ dàng. Mọi người còn đồn
thêm rằng hắn sở dĩ khỏe như vậy là vì hắn thích ăn
thịt sống và đặc biệt hơn nữa là chỉ thích ăn toàn xôi
gấc, mỗi lần ăn hàng chục cân thịt cùng với một nong
xôi gấc lớn. Người thầy dạy võ ở vùng đất đồi nọ
định xin vua đi đánh giặc thì ngã ra ốm. Một buổi sáng,
tên tướng giặc bất thình lình phóng ngựa dẫn quân lính
của hắn kéo ập vào làng, sai mấy tên quân đến trói chặt
ông thầy dạy võ lại rồi bảo muốn sống thì phải giết
một con bò tơ, lọc năm mươi cân thịt ngon nhất, nấu một
nong xôi gấc rồi mang đến chỗ đóng quân ở trên ngọn đồi
giữa làng. Người thầy dạy võ giận tím ruột, tím gan nhưng
chẳng nói gì. Lúc ấy năm người con đang đi học chữ xa
làng, lập tức đeo gươm vào người về nhà. Người cha khuyên
họ đợi rổi đi vay tiền mua một con bò tơ, mổ thịt lọc
lấy năm mươi cân thịt ngon nhất để vào một cái nia to,
vay ba gánh nếp trắng, xin ba chục quả gấc đỏ, nấu một
chục nồi xôi thật dẻo rồi mang lại cho tướng giặc. Bên
trong nồi dấu năm người con, đúng lúc vung kiếm nhảy ra
và như năm làn chớp đâm phập cả vào ngực tên giặc ác.
Hắn chỉ có thì giờ chém ông thầy dạy võ rồi ngã vật
xuống chết. Cả làng cùng năm người con lo chuyện chôn cất
ông thầy rất chu đáo rồi đắp cho ngôi mộ ông thầy cao
lên. Thương cha nuôi, năm người con lại trồng quanh khu mộ
năm gốc cây có lá đẹp như thêu và có nhiều bóng mát. Đến
lúc năm người lần lượt chết đi thì năm cái cây họ trồng
quanh khu mộ người cha cũng lần lượt nở hoa màu đỏ thắm,
đúng vào ngày giỗ người thầy, giống như một mâm xôi gấc,
rực rỡ không kém hoa cây phượng vĩ Delonix regia với
những quả phượng dài như những thanh gươm năm cánh của
năm người con trai thời trước. Tin chắc trong Lề hội Hoa
phượng Hải Phòng, món xôi gấc được thưởng du khách vui
thích thưởng thức.
Mỗi mùa phượng thắm đầy mơ mộng
Nỗi nhớ trào dâng ngập cả lòng
Nguyễn Kim (Mùa hoa phượng)
Năm 1750, nhà thực vật học người Bồ Đào
Nha Joao de Loureiro đã đặt tên khoa học cây gấc là Muricia
cochinchinensis, năm 1826 bác sĩ thực vật học người
Ðức Kurt Sprengel đổi tên thành Momordica cochinchinensis (Lour)
Spreng, họ Bầu bí Cucurbitaceae. Còn gọi mộc tất, mộc
miết (Trung Quốc), má khâu (Thái), mắc khâu (Tày), mak kao (Lào),
đìa tả piêu (Dao), kushika (Nhật Bản), hakur (Ấn Độ), teruah
(Mã Lai), cây gấc mọc trên khắp khu vực từ nam Trung Quốc
đến đông bắc Úc, bao gồm Lào, Thái Lan, Miến Điện, Việt
Nam, Cam Pu Chia. Các lương y Việt Nam và Trung Quốc từ lâu
đã biết dùng tác dụng rễ cây chữa ung nhọt, nhọt đầu
đinh, viêm tuyến hạch; màng đỏ hạt gấc chữa bệnh trẻ
em chậm lớn, khô mắt, quáng gà, kém ăn, mệt mỏi; hạt gấc
chữa quai bị, trĩ, làm tan khối tụ máu do chấn thương...
Ruột trái và màng đỏ hạt gấc cũng là nguyên liệu tuyệt
vời để làm thành món xôi gấc cổ truyền dân tộc. Trong
số các thảo mộc, trái gấc có lẽ là đề tài nghiên cứu
khoa học lâu đời nhất ở nước ta. Từ năm 1941, hai nhà
khoa học Guichard người Pháp và Bùi người Việt ở bộ môn
dược liệu Ðại học dược Hà Nội đã xác định hột gấc
chứa đựng một tỷ lệ dầu thảo mộc cao. Sau đó, họ còn
phát hiện gấc còn chứa lycopen, beta-caroten, vitamin C, vitamin
E, axit béo rất cần thiết, cryptoxanthin và một loạt các khoáng
chất, các chất dinh dưỡng chưa từng thấy. Chiến tranh tạm
thời ngăn chặn cuộc khảo cúu. Từ vài chục năm nay,
nhiều nhà khoa học Việt Nam như Bùi Đình Sang, Nguyễn Văn
Ðàn, Phạm Kim Mãn...đã tích cực nghiên cứu và chiết được
một lượng dầu gấc từ màng đỏ cùi gấc. Gần đây hai
nhà khoa học Đinh Ngọc Lâm và Hà Văn Mạo đã tiến hành
nghiên cứu công trình khoa học cấp Nhà nước tạo ra chế
phẩm Gacavit từ màng đỏ cùi gấc có tác dụng khắc phục
tác hại của dioxin đối với cơ thể con người, phòng, chữa
xơ gan và ung thư gan nguyên phát, giảm tác hại của những
bệnh nhân ung thư phải điều trị bằng hóa chất và tia xạ.
Năm 1961, Gs Nguyễn Văn Ðàn qua nghiên cứu bên
Đức, xác định ngoài beta-caroten màng đỏ hột gấc còn chứa
lycopen,
một chất caroten sắc tố thực vật tạo màu vàng, cam,
đỏ cho rau củ quả, một chất phản oxy tìm ra trong ổi, bưởi,
dưa hấu, đu đủ, nhất là cà chua Solanum lycopersicum
từ đấy có tên lycopen. Lycopen có nhiều nhất trong cà chua
nấu vì nhiệt lượng giải phóng nguyên tử lycopen ra khỏi
tế bào. Lycopen có nhiều trong các món ăn chế biến từ cà
chua như nước ép, canh xúp, món nghiền, nước xốt kể cả
ketchup. Lycopen là chất carotenoid phản oxy mạnh nhất nhờ tính
chất dễ tan trong mỡ mà những gốc tự do lại tập trung
trong các lớp mỡ lipid của tế bào. Gốc tự do là một phân
tử mất một electron. Sử dụng điểu hòa những thức ăn
chứa đựng lycopen là một phương pháp gỉam hạ những bệnh
cơ mạch, tiểu đường, loãng xương, ung thư miệng, thực
quản, ruột kết. Tổ chức quốc tế khảo cứu ung thư khuyên
nên dùng licopen để phòng ngừa ung thư tiền liệt tuyến.
Trong khuôn khổ chương trình trọng điểm quốc gia nghiên cứu
về các chất dinh dưỡng do Gs Từ Giấy làm chủ nhiệm (1988-1989),
Ts Phan Quốc Kinh và các nhà cộng sự đã nghiên cứu các chế
phẩm từ quả gấc để làm các chất bổ sung dinh dưỡng.
Từ đó, ngành dược Việt Nam đã sản xuất một số chế
phẩm có chứa dầu màng gấc làm thuốc bổ, điều trị suy
dinh dưỡng cho trẻ em và một số bệnh về mắt. Vào thời
gian đó, cô Vương Thủy Lệ đã dành nhiều thời gian và công
sức nghiên cứu về tình trạng thiếu vitamin A ở trẻ em nông
thôn Việt Nam những năm đầu thập kỷ 90. Dù tình trạng
sức khỏe trẻ em Việt Nam đã được cải thiện đáng kể
do sự tăng trưởng của nền kinh tế và những cố gắng của
chính quyền, trẻ em ở các vùng nông thôn vẫn thiếu vitamin
A theo tiêu chuẩn quy định của Tổ chức y tế thế giới
(WHO).
Thành phần beta-caroten (tiền vitamin A) có nhiều
trong các loại trái có màu vàng, da cam, đỏ và các loại rau
xanh. Những loại rau, trái này rất sẵn có ở Việt Nam. Gấc
vẫn là đại diện số một về hàm lượng beta-caroten (trong
100 g màng đỏ hạt gấc có tới 38 mg beta-caroten tương đương
với 50.000 đơn vị vitamin A). Ngay cả so với cà rốt một
trong những loại thực phẩm vẫn được coi là giàu tiền
vitamin A nhất, hàm lượng beta-caroten trong trái gấc vẫn cao
gấp 14 lần. Ðể đánh giá chính xác hơn kết quả nghiên
cứu cuối năm 1997, cô Vương Thúy Lệ ở California đã về
thực hiện một cuộc thử nghiệm ở hai xã Tân Trào và Đoàn
Kết, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Trong thời gian 30
ngày, 193 trẻ từ 31 đến 70 tháng tuổi được chia thành 3
nhóm: nhóm ăn dầu gấc, nhóm ăn beta-caroten tổng hợp, nhóm
ăn xôi có nhuộm thực phẩm màu giống gấc. Kết quả thu
được cho thấy trẻ ở nhóm 1 ăn xôi gấc, lượng hồng cầu,
beta-caroten, vitamin A trong máu tăng lên rõ rệt so với 2 nhóm
trẻ không ăn xôi gấc. Phấn khởi với những kết quả thu
được, trở về Mỹ, cô đã viết các báo cáo khoa học đăng
trên các tạp chí chuyên ngành và đã nhận được nhiều ý
kiến trao đổi của các đồng nghiệp từ khắp nơi trên thế
giới. Không dừng lại ở những kết quả đó, cô tiếp tục
tìm kiếm nguồn tài trợ với mong muốn thực hiện một dự
án nghiên cứu làm thế nào để người dân Việt Nam có thói
quen dùng dầu gấc trong các bữa ăn hằng ngày. Trái gấc mang
tính thời vụ, chỉ có từ trước Tết đến sau Tết Nguyên
đán. Làm thế nào đề quanh năm người dân có được dầu
gấc để ăn? Năm 1998 cô bảo vệ tại viện Ðại học California,
Davis, một luận án tiến sĩ Dinh dưỡng học trên đề tài
Xôi
gấc, nêu cao tính chất nuôi dưỡng của loạicây
đến từ thiên đàng, như được vinh danh bên Mỹ, cống
hiến màu đỏ thắm xôi chính là caroten trong cây.
Ðược quỹ Tầm nhìn thế giới ủng hộ,
cuối năm 2000, cô tân tiến sĩ Vương Thúy Lệ trở về lại
Việt Nam với những kiến thức đã thu lượm được trong
quá trình nghiên cứu về gấc trước đây và hai giàn máy
ép dầu gấc trong hành trang. Tại hai xã Tân Minh và Bắc Sơn
thuộc huyện Sóc Sơn, cùng với các cộng sự Việt Nam, cô
giải thích cho bà con nông dân tác dụng và cách sử dụng
dầu gấc trong các bữa ăn hằng ngày. 20 gia đình ở Tân Minh
có trẻ dưới năm tuổi suy dinh dưỡng, mỗi gia đình được
phát 1 lít dầu gấc để dùng theo hướng dẫn. Kết quả thu
được sau hai tháng khiến cô và các cán bộ y tế cùng tham
gia quá trình thực hiện dự án hết sức vui mừng vì hầu
hết các bà mẹ đã cho con mình sử dụng dầu gấc đúng cách
nấu xôi, xào nấu với thức ăn, trộn với cơm nóng... Có
chị còn dùng dầu gấc bôi vào vết thương do bị bỏng, ngã.
Tuy nhiên, việc biến dầu gấc thành thực phẩm có thể sử
dụng thường xuyên cho bữa ăn hằng ngày mới là cái đích
nghiên cứu của cô lần này. Cây gấc dễ trồng, có thể
để gấc leo quanh bờ rào hay làm giàn cho gấc ở cổng, sân
nhà, vừa tạo cảnh quan, lấy bóng mát, vừa cho thu hoạch
trái gấc. Trung bình một giàn có thể cho từ 50 đến 200 trái
tùy theo mức độ chăm sóc. Gấc vừa dễ trồng, vừa tận
dụng được đất và nếu trên thương trường giá cả chắc
chắn và ổn định, gấc cũng sẽ là một mối thu nhập đáng
kể cho người nông dân. Gấc có thể một ngày mai đóng vai
trò quan trọng trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo nhất là
gấc cũng đã được nhiều nhà khoa học trên thế giới chú
ý, vì ngoài tác dụng chữa bệnh, bồi bổ sức khỏe, gấc
còn có hàm lượng đáng kể lycopen, chất thường được dùng
để chế biến các sản phẩm kem dưỡng da, son môi làm đẹp.
Nếu được sự quan tâm thích đáng của ngành chế biến thực
phẩm và các ngành công nghiệp dược, việc chế biến và
xuất khẩu dầu gấc sẽ trở thành hiện thực trong tương
lai không xa.
Ba bộ phận gấc được dùng là : hột gấc,
còn gọi mộc miệt tử, lấy ở trái gấc chín Semen Momordicae
; dầu gấc tức Oleum Momordicae chiếc hay ép từ màng
đỏ hột gấc, cả hai đều được ghi vào Dược điển Trung
Quốc và Dược điển Việt Nam ; rễ gấc, còn gọi phòng kỷ
nam, là rễ cây gấc Radix Momordicae phơi khô. Gấc mọc
hoang và được trồng khắp nơi ở nước ta. Trồng bằng hột
hay giâm cành vào các tháng 2 - 3, trồng một năm có thể thu
hoạch hàng chục năm. Ngay năm đầu đã có trái nhưng ít,
càng về sau càng nhiều quả. Mua thu hái từ tháng 8 - 9 đến
tháng 1 - 2 năm sau. Trái gấc chứa hàm lượng chất phản oxy
rất cao, cao hơn gấp nhiều lần những loại củ quả đã
được biết: 100g thịt gấc (màng đỏ) chứa 16 mg lycopen,
15 mg beta-caroten, trái gấc càng chín hàm lượng lycopen càng
tăng và hàm lượng beta-caroten càng giảm. Nếu để nấu xôi
thì dùng tươi trộn với gạo (có thể thêm ít rượu). Nếu
để chế dầu gấc thì phải sấy hay phơi khô tới khi không
còn dính tay, bóc lấy màng đỏ tươi rồi lại phơi hay sấy
khô ở nhiệt độ thấp (60-70°C). Tán nhỏ màng rồi áp dụng
một trong hai phương pháp chiết hay ép. Chiết thì dùng dung
môi ete dầu hỏa rồi đun cách thủy để thu hồi ete, dầu
gấc là cặn còn lại, năng suất 8%, trung bình 100 kg trái gấc
cống hiến 1,9 l dầu. Giữ lâu, dầu để lắng một lớp tinh
thể caroten thô ở dưới, bên trên nổi một lớp dầu no caroten.
Dầu gấc có tác dụng như những thuốc có vitamin A, dùng bôi
lên các vết thương, vết loét, vết bỏng làm cho chóng lành,
lên da. Uống dầu gấc, người bệnh mau lên cân, tăng sức
chống đỡ bệnh tật của cơ thể, do chất caroten dưới tác
dụng của men carotenase có nhiều trong gan sẽ tách caroten thành
hai phần tử vitamin A. Dùng cho trẻ em chậm lớn, trong bệnh
khô mắt, quáng gà. Hột gấc khô, ngoài vỏ cứng đen, mép
có răng cưa, trong có nhân trắng ngà, có dầu, chứa đựng
momordin (một loại saponin), 6 % nước, 2,9 chất vô cơ, 55,3
chất béo, 16,6 chất protid, 2,9 đường toàn bộ, 1,8 tanin, 2,8
cellulose 11,7 chất khoáng không xác định được và các men
phosphatase, invectase và peroxydase. Theo Đông y, hột gấc vị
đắng, hơi ngọt, tính ấm, có độc, dùng chữa các chứng
bệnh ung thũng, mụn nhọt độc, tràng nhạt, eczema, viêm da
thần kinh trĩ, phụ nữ sưng vú. Có thể chế thuốc viên hay
tán bột uống. Liều uống từ 0,8-1,2g. Nhưng thường dùng
đắp ngoài da đồ mụn nhọt. Nhân dân ta còn dùng để đắp
chữa chai bàn chân. Sao vàng rễ gấc, tán mỏng, dùng uống
chữa tê thấp sưng chân gọi là phòng kỷ nam. Viện Đông
y dùng lá gấc với tầm gửi đắp ngoài ra làm thuốc tiêu
sưng tấy. Có bài thuốc : chữa sưng vú, giã nhân hột gấc
với ít rượu đắp chỗ sưng.
Trước đây, gấc được xem là là một loại
cây bán hoang dại, giá trị của cây chưa được chú ý. Ðược
đánh giá như một thứ gia vị, cây được dùng chủ yếu
vào dịp lễ tết, giỗ chạp với các món truyền thống là
xôi gấc, một số dùng chế biến bánh kẹo như bánh cáy.
Ngày nay, được sử dụng trong công nghiệp dược phẩm, chiết
xuất dầu gấc với thành phần vitamin A và E, cây gấc bắt
đầu có vị thế đặc biệt và trở thành một cây
quý báu cho dân nghèo. Là một loại cây trồng có sức chống
chịu tốt, chưa thấy sâu bệnh hại, chim chuột ít phá, thân
lá gấc lại có mùi hôi nên trâu bò không ăn. Giống gấc
cho năng suất quả cao, nhiều hạt đã được trình diễn là
giống gấc Diễn, quả to, chín có màu đỏ tươi, ngoài ra
có một số giống khác có màu vàng, quả nhỏ. Gấc không
kén đất và chỉ cần một khoảng đất nhỏ đã có thể
trồng được một gốc, một gốc có tuổi thọ 15-20 năm,
đầu tư rất thấp, nhưng hiệu quả cao. Một số vùng trồng
gấc xen vải, trồng tận dụng, hoặc trồng ở ruộng cao,
bạc màu, làm cọc tre, chăng dây thép cho dây gấc leo, thu nhập
cao gấp 2-3 lần trồng lúa. Nếu trồng bằng hột thì cần
chọn trái lấy hạt ở những cây có trái to, sai trái, đợi
cho trái chín đỏ hoàn toàn mới cho thu trái và nên để cho
trái chín rực thêm vài ngày sau đó dùng tay bóp lấy hạt.
Trước khi gieo thì cần chà rửa thật sạch lớp nhớt bọc
quanh vỏ hạt để hạt dễ nẩy mầm. Nêu chọn giống băng
hom thì chọn những cây mẹ sai quả, quả to, chín đẹp làm
cây lấy hom giống. Chọn dây gấc bánh tẻ cắt thành từng
đoạn dài 30 – 40cm (gọi là hom). Ươm cành có 2 cách: hoặc
cắt bằng đầu, bôi vôi hai đầu, đem giâm xuống khu vực
cát ẩm, hoặc cắt bằng đầu, bôi vôi hai đầu, đem giâm
trong bầu. Bầu có thể là túi nilon, trong chứa đất bột
trộn với lượng nhỏ phân chuồng ủ mục và trấu để tăng
độ xốp. Mỗi bầu có thể giâm được 3 hom gấc. Bầu đặt
tại nơi có bóng mát hoặc có mái che. Bảo đảm đủ nước
tưới thường xuyên, giữ ẩm và che bớt nắng trong thời
gian ban đầu cũng như chỗ đất giâm cành cần phải được
thoát nước tốt. Khoảng 2-3 tuần chồi sẽ mọc, đem trồng
ở hố đã chuẩn bị sẵn.
Xôi gấc là một một ăn đẹp mắt lại có
hàm lượng vitamin cao, nhất là vitamin A. Có nhiều cách nấu
xôi gấc. Sau đây là vài cách thường thấy.
- Ngâm gạo nếp trong một đêm, cho thêm một
nửa muỗng cà phê muối, trút nếp ra. Bóp tan thịt đỏ gấc,
ướp với rượu trắng và chút muối. Trộn thịt gấc và
nếp, cho hấp một nửa giờ, xới xôi cho chín đều. Rưới
nước dừa lên xôi, cho hấp thêm 30 phút nữa, tiếp tục rưới
nước dừa cho đến khi mềm dẻo. Ðợi cho xôi bốc hơi bớt
đi, rắc đường và trộn đều trước khi xới xôi vào khuôn.
- Ngâm nếp khoảng ba giờ, cho ráo nước, thêm
vào 2 muỗng cà phê muối. Lấy phẩn nạc và hột gấc cho
vào 50cc rượu trắng, bóp nhuyễn vào nhau đến dậy màu (nếu
màu không đẹp thì đổi trái gấc khác), cho trộn với nếp
và đảo thật đều, hấp chín, cứ 10 phút đảo nếp mỗt
lần cho chín đều, thêm dầu mỡ cho xôi đủ láng và đường
cho ngọt vừa ý.
- Ngâm nếp 7 giờ, cho ráo nước; bóp tan thịt
đỏ gấc cho đều, ướp với rượu trắng, thêm ít mưối,
để qua đêm. Trộn gấc, nếp và muối trong xửng, hấp khoảng
30 phút, mở xửng, lau khô nắp, sới xôi cho xốp. Rưới nước
cốt dừa hay dầu ăn lên xôi, hấp thêm 30 phút nữa, có thể
thêm nước cốt dừa hay dầu ăn cho đến khi xôi mềm dẻo.
Ðợi xôi bốc hơi đi bớt, nguội xuống mới thêm đường
là xong.
- Ngâm nếp qua đêm với chút ít muối, trộn
thịt gấc vói một muỗng rượu trắng để qua đêm. Vớt
nếp ra, trộn vói thịt gấc ngâm rượu, thêm muối, trộn
đều. Ðổ vào xửng, hấp khoảng 10 phút, mở nấp xửng,
rưới nước cốt dừa và dừa sợi bào vụn, xới đều xôi,
đậy nắp khoảng 5 phút, mở nắp thêm đường vào, nhẹ tay
trộn đều, nấu tiếp khỏang 5-7 phút, canh đến khi thấy
xôi chín mểm.
Bên cạnh hội thảo về trồng cây gấc dược
liệu ỏ huyện Đồng Phú trên địa bàn tỉnh, trường Đại
học Dược Hà Nội đã thành công tổ chức hội thảo về
gấc và dầu gấc với sự tham gia của Ts Vương Thúy Lệ,
tập đoàn Pharmanex của Mỹ và đông đảo các giáo sư của
trường nhằm giới thiệu quả gấc Việt nam ra thế giới.
Công ty Tuệ Linh đă chuẩn bị khởi công nhà máy tinh luyện
dầu gấc đầu tiên trên thế giới tại Việt Nam với năng
suất 5000 tấn gấc quả một năm, mạnh dạn đưa dầu gấc
ra các thị trường nước ngoài như Nga, Nhật, Đức, Bellarus,
Mỹ, là những thị trường có nhu cầu sử dụng cao nhưng
lại không trồng được loại quả mang danh đến từ thiên
đường này. Thực hiện được những việc lớn lao nầy là
cũng nhờ công lao của những cá nhân như Bs Nguyễn Công Suất,
bác sĩ quân y, tự nguyện xin giải ngũ để theo đuổi việc
trồng, chế biến và đưa cây gấc thành một thứ dược liệu
quý. Trong luôn 15 năm qua, ông vua gấc đã đem những
hạt gấc đi phổ biến cho người dân khắp nơi để gieo trồng,
rồi ông lại thu mua gấc để làm nguyên liệu chế biến ra
dầu gấc. Những tác dụng ngăn chặn bệnh, chống lão hóa
và tăng cường sinh lực và sức khỏe của dầu gấc thì không
phải ai cũng không biết. Tuy vậy, khi nói đến gấc, người
Việt không luôn nghĩ ngay thương hiệu dầu gấc Vinaga mà Bs
Nguyễn Công Suất xây dựng giờ đã nổi tiếng trên cả thế
giới mà thường nhớ đến món xôi gấc đỏ thắm, béo ngậy,
thơm lừng; các cô gái ăn xôi gấc xong ai cũng thấy má đỏ
hồng hào, mắt sáng long lanh và môi đỏ thắm, hết nứt nẻ
vào mùa hanh kho. Nghe nói có nhiểu nơi còn muốn lấy xôi gấc
làm biểu hiệu cho thành phố của mình.
(*) - ảnh lấy trong
bài Vương Thủy Lệ : Gac, a Fruit from Heaven và phim Nu Skin
V3 Gấc Fruit from Heaven VN Dr Vuong Thuy Le
- bài đã đăng trong khoahocnet.com 02.08.2014,
Chim Việt Cành Nam 69 01.01.2018
Thành Xô mùa
gấc đỏ
|
 |
Ðọc thêm
- Thuy-Le Vuong, Gac:
a Fruit from Heaven, 10.2003 dẫn
- Vuong L., Nguyen
H., Keen C, Grivetti L. Dietary Habits, Consumption Patterns and the Problem
of Goiter: A study in Hai-Hung, Northern Vietnam. The FASEB Journal, p.A165,
Abstract 180-224, 1995.
- Grivetti L., Bui L., Vuong L. Nutrition in Vietnam:
Historical Topics and Contemporar, Research Opportunities. International
Child Health: A Digest of Current Information. Vol. VI, No.1, 1995
- Mạc Xuân Hòa, Luận văn Khảo sát yếu tố
ảnh hưởng đến hiệu suất trích ly dầu gấc, 123doc.org
luanvan.net.vn
- PGS.TS Nguyễn Duy Thuần, Gấc - loại quả
đến từ thiên đường, tuelinh.vn
- GS.TS. Bùi Minh Đức PGS.TS Nguyễn Công Khẩn
Th.s Bùi Minh Thu, Gấc - nguồn thực phẩm chức năng, thuốc
bổ vô giá, gacnep.vn
- TS. Vương Thuý Lệ, Gấc Việt Nam - loại dược
phẩm quý, muivi.com/canhnong - Viện nghiên cứu y dược
học cổ truyền Tuệ Tĩnh Hà Nội, Gấc - loại quả đến
từ thiên đường, slideshare.net
- Công dụng tuyệt vời của trái gấc
Việt Nam và những điều chưa biết, daugac.com
- Sự tích hoa phượng - xôi gấc, van hoc.xitrum.net
123tailieu.com
- Gấc Việt Nam loại dược phẩm quý, facebook
VIGACAS 14.10.2012