Trong
thời buổi dịch Covid-19 tràn lan, chúng ta theo dõi vấn đề
y tế nhiều hơn và kỹ càng hơn.
Bài viết này, tôi sẽ giải thích
rất đơn giản một vài phương pháp giúp cho cơ thể bệnh
nhân được hấp thụ thêm dưỡng khí. Trong bệnh viện hiện
thời, một tư thế giúp người bệnh nhận thêm dưỡng khí
là tư thế nằm sấp (prone position).
Trong nhiều chứng bệnh liên quan
tới phổi và đường hô hấp, cơ thể thường đòi hỏi thêm
dưỡng khí, trên số lượng bình thường trong không khí (21%).
Ví dụ như bệnh viêm phổi, viêm khí quản, hen suyễn, bệnh
phổi tắc nghẽn mãn tính, thủng màn phổi, gảy xương sườn,
ung thư phổi, hậu giải phẩu, đau tim…
Tóm lại là các chứng liên quan
tới phổi, tim, não bộ và sự đau đớn trong cơ thể làm
cho người bệnh không thở như lúc khỏe mạnh bình thường
hoăc khi buồng phổi đã bị tàn phá nhiều nên không hấp
thụ được dưỡng khí.
Khi ta quan sát, da người bệnh thường
xanh tái, hơi thở ngắn và gấp, tim đập nhanh và mức dưỡng
khí thấp khi được đo bằng Pulse oximeter (kẹp nhẹ vào ngón
tay hay ngón chân)(1).
Trung bình số lượng của dưỡng khí đo từ người bình thường
là 92% đến 100%. Dưới 92% là thấp vì cơ thể đã có biến
chứng nào đó. Khi ấy, dưỡng khí được dùng để giúp bệnh
nhân thở dễ dàng hơn qua nhiều phương pháp khác nhau.
Ngoài các loại máy móc được dùng
trong bệnh viện (bài tôi viết “Hô hấp Trị Liệu thời
Covid-19 ngày 05/10/2020) Tư thế nằm sấp (prone position) là một
phương pháp hiện thời được dùng nhiều trong các bệnh viện
lớn trên nước Mỹ để giúp cơ thể người bệnh hấp thụ
thêm nhiều dưỡng khí. Dù bệnh nhân đang thở bằng máy hô
hấp hoặc máy trợ khí đều có thể áp dụng. Trừ trường
hợp bệnh nhân đang bị mất ổn định huyết động (hemodynamic
instability).
Tại sao nên nằm sấp?
1. Theo cách cấu tạo cơ
thể con người, hai lá phổi nằm sâu trong lồng ngực, sát
phía xương sườn sau lưng, vì thế phần phổi phía sau khi
được nâng lên, sẽ giản nở một cách dễ dàng hơn để
nhận oxyen; vì không bị sức nặng từ phần ngực trước
đè xuống.
2. Giúp đàm dãi tiết ra dễ dàng,
đề phòng phổi xẹp và tế bào phổi hồi phục nhanh hơn.
3. Giúp thêm cho sự thẩm thấu dưỡng
khí vào máu trong phần phổi phía trước.
Sau khi bệnh nhân nhập viện, có thể
bác sĩ sẽ ra lệnh cho y tá đặt người bệnh nhân trong tư
thế nằm sấp, bệnh nhân cần sự chăm sóc rất cẩn thận
của y tá, nhất là khi bệnh nhân đang có máy hô hấp nối
vào ống thở. Mỗi khi bệnh nhân cử động nhiều, nhân viên
phải chú ý và dùng các phương pháp như cho thuốc an thần,
xoay đổi vị trí cho cổ đở mỏi. Khi bệnh nhân không chịu
đựng được vị trí nằm sấp thì y tá hoặc các chuyên viên
hô hấp trị liệu phải giúp bệnh nhân nằm nghiêng bên trái
hoăc phải, hay là phải nằm ngữa lại cho đến khi bệnh nhân
cảm thấy thoải mái hơn. Những bệnh nhân kể trên thường
được giữ “nằm sấp” khoảng 12 giờ mỗi ngày.(2)
Những bệnh nhân đang trong tình
trạng nhe, còn thức tỉnh có thể tự xoay chuyển và đổi
vị trí của chính mình qua tư thế nằm sấp. Những bệnh
nhân ca nhẹ, được khuyến khích giữ vị trí nằm sấp khoảng
3-8 tiếng đồng hồ (3).
Bây giờ tôi muốn đề cập một
chút để giúp thêm sự giản nở của phổi cho những người
bình thường, may mắn chưa nhiễm Covid-19, và những người
đã bị dương tính nhưng không hoặc chưa bị phát bệnh.
Có thể ta đã nghe nhiều về các
cách hít thở: thở bằng cách hít vô phồng bụng; thở ra
bằng cách chu môi; cách thở vào thật sâu và thở ra từ từ
trong khi tâm trí hoàn toàn thư giãn v.v.
Trong võ thuật, bất cứ môn phái
nào, phương pháp thở được rèn luyện trước nhất. Tại
vì khi phổi giãn nở tốt, dưỡng khí vào nhiều, biết cách
tiết kiệm dưỡng khí và làm cho dưỡng khí thẩm thấu vào
máu nhiều hơn khi thở ra; sức chịu đựng trở nên bền bĩ
hơn, mạch máu trong cơ bắp chứa nhiều dưỡng khí để chống
lại sự mệt mỏi (4).
Quan sát các tư thế trong Yoga, tôi nhận thấy các tư thế
Yoga giúp được hơi thở tràn lan khắp phổi. Vì vậy sau khi
tập Yoga, dù chỉ tập các bài nhẹ nhàng, tâm trí bạn trở
nên tỉnh táo và thanh thoát. Đó chính là vì bạn đã cho cơ
thể mình một cơ hội nhận lãnh thêm dưỡng khí.
Các bạn cùng tuổi với tôi và
Hồng Thất Công (truyện Kim Dung), khi đi dạo mỗi sáng trên
các con đường làng, tay cầm cây gậy “ đả cẩu”; mỗi
khi thấy con chó từ xa, nhớ bắt đầu hít vô thật sâu, và
thở ra từ từ mươi lần (ít hơn nếu con chó chạy tới nhanh
quá), trước khi bạn đưa cây gậy lên …để dọa nó. Hy
vọng bạn sẽ cảm thấy khỏe hơn sau khi về đến nhà và
dư sức ăn một buổi điểm tâm có nhiều dinh dưỡng. Chúc
mọi người sống lâu.
Tôn
Nữ Thu Nga
Bachelor of Science
in Healthcare Management- Registered Respiratory Therapist – Pediatric
and Neonatal Specialist.
Research and Info:
(1)
Masimo Professional Health.
(2)
Archives of Academic Emergency Medicine
(3)
Awake proning for Covid-19 by Professor Josh Farkas (published 2020)
(4)
The importance of breathing in Martial Arts by Jachyme Jerie - Yang’s
Martial Arts Association. |