Chim Việt Cành Nam            [  Trở Về  ]          [ Trang chủ ] 
Lại nói về một câu ca

Mai Siêu Phong
 Tui có thằng cháu nhỏ ưa nghe hát ru lúc ngủ. Ba nó la: mày lớn rồi mà còn bày đặt !, nó cười khè, mắt lim dim nói: vậy mới dễ ngủ chớ!!. Bữa nọ tôi ru láp dáp : tiếng đồn con gái Phú Yên/ Đồng Nai đi cưới một thiên cá mòi... ru tới đó tui chợt giựt mình nín khe , tìm câu ru khác vì thằng nhỏ này ưa hỏi chận họng, ru hết câu  nó hỏi liền mấy cái vì sao với lại tại sao thì á khẩu. Chờ nó rời quê  theo cha nó dô sài gòn kiếm ăn, tui lục lọi tứ tung coi thử vì sao mà :
"Tiếng đồn con gái Phú Yên/
Đồng nai đi cưới một thiên cá mòi/
chẳng tin giở quả ra coi / 
rau răm ở dưới cá mòi ở trên" . 
coi thử vì sao mà con gái Phú Yên gặp thằng bợm Đồng Nai nào đó đi cưới vợ, lễ vật có vỏn vẹn một thiên cá mà nó nỡ độn rau răm như cơm độn sắn lát hồi nẳm.

Câu hò xạo này có người đã bình luận véo von "...Nhưng rồi, chân trời mỗi ngày một rộng mở. Và lần này ngọn cỏ đồng ta bị con trâu đồng người xâm phạm. Nội việc ấy đã lạ rồi. Chàng trai Đồng Nai Hạ đã không ngại xa xôi, mang món đặc sản cá mòi ra làm quả sính lễ, không quên kèm theo rau răm cho hợp khẩu vị, cho đúng điệu ăn chơi. Tiếng đồn là như vậy. Ai không tin cứ giở quả ra coi. Phải chăng người Phú Yên quá đỗi thật thà ?..." (1)

Quả thật  Đồng nai ở cái thời cá mòi còn lềnh khênh đó nó rộng bao la . "Rồng chầu ngoài Huế/ ngựa tế Đồng nai...". Cụ Vương có bảo: "Đồng nai còn gọi là Lộc Dã, đọc theo giọng Trung quốc là Nồng nại. Thủy thổ cũ của nước Chân lạp. Ngày nay lấy theo nghĩa rộng là đất Nam kỳ lục tỉnh, nghĩa hẹp là ba tỉnh miền Đông Nam kỳ tức Bà rịa, Biên hòa và Gia định" ( 2) Đồng Nai đã rộng làm vậy thì nói thêm Đồng Nai Thượng, Đồng Nai Hạ kiểu trào Tây làm chi cho  rối câu ca.

Câu ca này Miền Trong có nhiều bài na ná:

"Tiếng đồn chị Bảy có duyên
anh Bảy đi cưới một thiên cá mòi
Không tin giở hộp ra coi
Rau răm ở dưới cá mòi ở trên.
Ông Lê Trung Hoa (3) cho đó là một dị bản sai lạc của câu
"Má ơi, con má chính chuyên
ghe hầu đi nói một thiên tiền đòi
không tin giở hộp ra coi
Đôi bông ở dưới, tiền đòi ở trên"
Tui thì tui nghĩ:

Ngày trước mấy chú ghe bầu chở gạo, chở mắm tự Đồng Nai ra trong lúc chờ bán hàng, bán họ, thấy mấy cô Phú Yên đi qua bến thì buông lời trêu ghẹo:

" Anh ngồi đầm Ô ngó vô cửa Mỹ
Thấy miệng em cười mủ mỷ mà thương.."
ghẹo người không được thì hát xỏ lá cho người ta tức, chọc bỏ ghét bằng mấy câu hò  láp dáp,  nhớ mạy  đâu đó lúc còn ở xứ Đồng Nai mênh mông
"Tiếng đồn con gái Phú Yên
Đồng nai đi cưới một thiên cá mòi
Không tin giở quả ra coi
Rau răm ở dưới cá mòi ở trên."
Cá Mòi nướng dầm mắm ớt tỏi, nấu ngọt, nấu mẵn kẹp thêm rau răm  làm gì!. Đúng điệu ăn chơi thì rau răm phải cặp kè với hột vịt lộn chớ. Dẫn câu hát đời xưa đi quá xa làm lẫn lộn hết trơn hết trọi. Em cháu nó hỏi lại là á khẩu.

-------------------------------------------------
(1) Ca dao Dân ca trên vùng đất Phú Yên - Sở Khoa học- Công nghệ- Môi trường , Hội văn nghệ dân gian và văn hóa các dân tộc Phú Yên 8-1996

(2) Vương Hồng Sển Tự vị Tiếng Việt Miền nam, Nhà XB Văn Hóa 12-1993

(3) PGS TS Lê Trung Hoa, Cửa sổ tri thức NXB Trẻ 11-2005

Mai Siêu Phong
梁竹